Wrocław 2025-05-12
Koleje Dolnośląskie.
Koleje Dolnośląskie (KD) to regionalny przewoźnik kolejowy działający na terenie województwa dolnośląskiego oraz sąsiednich regionów. Spółka została założona w dniu 28 grudnia 2007 roku i jest w pełni własnością samorządu województwa dolnośląskiego. Pierwsze regularne pociągi KD wyjechały na trasy w dniu 14 grudnia 2008 roku.
KD obsługuje liczne połączenia regionalne, łącząc Wrocław z miastami takimi jak Legnica, Jelenia Góra, Wałbrzych, Kłodzko, Kudowa-Zdrój, Zgorzelec oraz z miejscowościami w Czechach i RFN, między innymi; Görlitz, Drezno, Liberec czy Adršpach. Spółka oferuje również sezonowe połączenia do Berlina oraz nad Morze Bałtyckie, na przykład do Świnoujścia. Bilety KD są sprzedawane w kasach KD, automatach biletowych, przez Internet i u drużyny konduktorskich. W pociągach KD respektowane są bilety przewoźnika PolRegio. Na remontowanych odcinkach kolejowych, firma KD uruchamia autobusową komunikację zastępczą.
KD dysponuje nowoczesnym taborem, w tym elektrycznymi zespołami trakcyjnymi NEWAG typu Impuls (31WE, 36WEa, 45WE) oraz PESA Elf 2 (48WEc), a także spalinowymi pojazdami SA134, SA135 i SA139. W ciągu ostatnich pięciu lat spółka kupiła 31 nowych pociągów; PESA 25 Elf 2 oraz 6 hybrydowych NEWAG Impuls 2.
Na dzień 10 maja 2025 roku, Koleje Dolnośląskie dysponują nowoczesnym i zróżnicowanym taborem, obejmującym zarówno pojazdy elektryczne, hybrydowe, jak i spalinowe. Poniżej przedstawiamy szczegółowe zestawienie: EZT PESA Elf 2, 5-wagonowe, 35 pociągów, prędkość maksymalna 160 km/h, w każdym pociągu 250 foteli, maksymalna ilość pasażerów 540 osób. EZT NEWAG Impuls, typy; 31WE, 36WEa, 45WE. Ilość około 20 pociągów. Prędkość maksymalna 160 km/h. HZT Hybrydowe zespoły trakcyjne (elektryczno-spalinowe) NEWAG Impuls 36WEh, 3-wagonowe, 6 pociągów. Prędkość maksymalna 160 km/h z trakcją elektryczną i 120 km/h z trakcją spalinową. SZT Spalinowe zespoły trakcyjne. Ilość 27 pociągów różnych typów.
KD posiadają pięć wagonów towarowych, przystosowanych do przewozu rowerów. Wagony te są włączane w składy w sezonie wakacyjnym i kursują do miejscowości turystycznych, głównie w rejon Sudetów.
W 2025 roku, KD planowały pozyskać 10 nowych pociągów wielowagonowych, z opcją na dodatkowe 20 pociągów. Wśród opcji rozważano kupno pociągów piętrowych, które planowano eksploatować na szlakach najbardziej popularnych, na przykład Wrocław Główny – Legnica. Panowano także kupno 2 używanych pociągów, z opcja na kolejne 5 pociągów.
Sieć kolejowa Kolei Dolnośląskich (KD) obejmuje rozbudowaną sieć połączeń regionalnych i transgranicznych, łączącą główne miasta Dolnego Śląska z mniejszymi miejscowościami oraz z sąsiednimi krajami; RFN i Czechy. KD operuje na ponad 30 liniach oznaczonych symbolami D1–D99. System ten obejmuje około 350 km linii, głównie zelektryfikowanych i jest rozwijany od 2009 roku. Koleje Dolnośląskie (KD) uruchamiają obecnie (2025 rok) do 520 połączeń dziennie na terenie Dolnego Śląska i regionów sąsiednich. KD przewożą dziennie 60 000 pasażerów. Oto niektóre z kluczowych tras:
D1: Wrocław Główny – Legnica – Bolesławiec – Węgliniec – Lubań Śląski. D2: Wrocław Główny – Brzeg Dolny – Wołów – Ścinawa – Głogów. D3: Wrocław Główny – Kamieniec Ząbkowicki – Kłodzko Główne – Kudowa–Zdrój. D4: Wrocław – Sobótka – Świdnica – Bielawa Zachodnia. D5: Legnica – Świdnica – Dzierżoniów – Kłodzko – Kudowa-Zdrój. D6: Wrocław – Wałbrzych – Jelenia Góra – Szklarska Poręba Górna. D7: Wrocław Główny – Siechnice – Jelcz-Laskowice. D8: Wrocław Główny – Trzebnica. D9: Wrocław – Strzelin – Kłodzko – Międzylesie – Lichkov (Czechy). D10: Wrocław – Legnica – Węgliniec – Zgorzelec – Görlitz – Drezno (RFN). D11: Wrocław Główny – Legnica – Lubin – Głogów. D12: Wrocław Główny – Legnica – Lubin – Głogów – Nowa Sól. D13: Legnica — Chojnów — Rokitki — Chocianów. D14: Wrocław Główny – Legnica – Żagań – Żary – Forst (Lausitz). D18: Görlitz – Zgorzelec – Węgliniec – Żagań – Żary – Zielona Góra Główna. D21: Szklarska Poręba Górna – Harrachov – Tanvald – Liberec (Czechy). D70: Wrocław – Jelcz-Laskowice.
Przykładowe liczby połączeń na wybranych trasach; Wrocław – Legnica: nawet 36 par pociągów dziennie. Wrocław – Jelcz Laskowice: 15 par pociągów dziennie. W 2021 roku, spółka KD osiągnęła przychód 1 932 303,80 złotych. W 2018 roku, przewoźnik miał 3,78% udziału w rynku, mierzonego pod względem liczby pasażerów.
Historia powstania KD.
W okresie 1989-2006, na blisko połowie linii kolejowych na terenie województwa dolnośląskiego zlikwidowano ruch pasażerski. Rozebrano wiele szlaków kolejowych i zlikwidowano stacje kolejowe. Podstawową przyczyną była nieudolna gospodarka powierzonym majątkiem. W Polsce, od władzy nie zostali odsunięci komuniści, którzy przekształcili się w przedsiębiorców, a w rzeczywistości w masonów, postkomunistów i folksdojczów. Nie było w Polsce lustracji i dekomunizacji, i efekty tego mamy do dnia dzisiejszego. Mamy osoby wyciągnięci z formaliny, które ubiegały się o urząd Prezydenta Polski. Do upadku kolei i szeroko pojętej gospodarki, przyczyniły się źle zainwestowane środki finansowe. Nie remontowana infrastruktura kolejowa. Nie wprowadzanie do eksploatacji energooszczędnych pojazdów kolejowych. Utrudnianie prywatnym podmiotom wejście na rynek kolejowy. Zmuszanie pasażerów do przesiadania się na prywatną komunikację autobusową, na przykład, poprzez niekorzystny rozkład kursowania pociągów. Świadczenie oferty nieadekwatnej do potrzeb społeczeństwa. Na przykład, tylko 6 par pociągów na danej linii, bez możliwości powrotu do domu po popołudniowej zmianie w zakładzie pracy lub w szkole. Zlikwidowano ulgi na zakup biletów kolejowych. Władze zasłaniały się rachunkiem ekonomicznym, który wymuszał likwidowanie połączeń. Nie interesowały ich osoby niezamożne (bez własnych samochodów), uczniowie, studenci i osoby starsze. Nie bez znaczenia była likwidacja szkolnictwa technicznego i zawodowego.
Przypomnijmy, w 1980 roku, firma PKP przewiozła 1093 mln osób, a w 2001 roku, już tylko 309 milionów. Władze Polski zdecydowały o przekazaniu lokalnego transportu w ręce samorządów wojewódzkich, licząc na całkowitą likwidacje kolei. Problem w tym, że mieszkańcy wymusili na samorządach restauracje połączeń kolejowych.
Historycznie Dolny Śląsk posiadał sieć kolejowa o długości 2 300 km. Kolej docierała do wszystkich miast i większych wiosek. W 2000 roku, tylko na długości 1 200 km utrzymał się ruch kolejowy. Pod decyzjami rządzących, zlikwidowano przede wszystkim linie kolejowe jednotorowe i niezelektryfikowane. A także te, na których mosty kolejowe wymagały pilnego i drogiego remontu. Wiele powiatów zostało wykluczonych komunikacyjnie. W kolejnym okresie 2002-2006, były kolejne cięcia w ilości par pociągów na danej relacji. Ustawą z dnia 8 września 2000 roku, firma PKP została podzielona na 130 spółek. Co ciekawe, na innych zasadach funkcjonowała kolej SKM w Trójmieście i WKD w Warszawie. Ich cięcia nie objęły. Osobno pozostawiono także pociągi dalekobieżne i pospieszne. Dla przewozów lokalnych, utworzono firmę Przewozy Regionalne. Dalszymi zmianami, rządzący przekazali odpowiedzialność za stan kolejowych przewozów regionalnych wewnątrz województw samorządom. Wywołało to kolejne izolacje między województwami. Wiele miesięcy trwało wypracowanie systemu pozyskania przez województwa taboru. Dopiero po trzech latach, przekazano województwom pierwsze finansowanie, dla przewozów na swoim terenie. Dopiero wówczas samorządy mogły przystąpić do formowania struktur organizacyjnych dla przyszłych przewoźników. Jako pierwsze, władze województwa mazowieckiego w dniu 24 lipca 2004 roku, założyły Koleje Mazowieckie z udziałem PKP Przewozy Regionalne. Owszem, wiele innych województw próbowały wystartować z tematem, ale zajęło im to lata.
W województwie dolnośląskim plan rozpisano na trzy lata. Brano pod uwagę kilka wariantów. Wyznaczono 12 miesięcy na analizy i stworzenie agendy. Wzięto pod uwagę konkurowanie z Przewozami Regionalnymi (PolRegio). Jako inwestora strategicznego wybrano KGHM, a jako tabor; spalinowe autobusy szynowe. Ostatecznie, jedynym właścicielem Kolei Dolnośląskich SA pozostał Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.
Spółka Koleje Dolnośląskie (KD) została powołana do istnienia pod koniec 2007 roku, w wyniku uchwały sejmiku samorządowego województwa dolnośląskiego, z dnia 28 grudnia 2007 roku. Oficjalnie działalność podjęto w dniu 6 lutego 2008 roku. Szkolenie personelu rozpoczęto w czerwcu 2008 roku. Do szkolenia maszynistów wykorzystano tor doświadczalny Instytutu Kolejnictwa koło Żmigrodu. Spółka borykała się z uzyskaniem koniecznych certyfikatów w Warszawie, w niewydolnym aparacie państwowym. Firma KD musiała podjęć współpracę z PKP Cargo w Legnicy, dla utrzymania taboru. W Legnicy ulokowano siedzibę spółki KD. W dniu 6 grudnia 2008 roku, KD zaprezentowało pierwszy pojazd SZT SA106-011. W grudniu 2008 roku, uruchomiono pociągi KD na LK Nr 137 (magistrala podsudecka) oraz na LK Nr 286 Legnica – Kłodzko – Międzylesie. Od samego początku, konduktorzy sprzedawali bilet przy pomocy przenośnych terminali, co było w Polsce nowością. Dopiero później otwarto kasy biletowe na dworcach. Spółka KD była pierwszą w Polsce firmą nie powiązaną finansowo z PKP.
Po powstaniu spółki KD tylko na części linii udało się wznowić ruch pasażerski. W dniu 5 stycznia 2009 roku, Koleje Dolnośląskie reaktywowały szlak Wałbrzych Główny – Nowa Ruda. W dniu 29 lipca 2009 roku, KD uzyskały Krajowy Certyfikat Bezpieczeństwa i Europejski Certyfikat Bezpieczeństwa. W dniu 28 września 2009 roku, Koleje Dolnośląskie wydzierżawiły dawną wagonownię przy stacji Świdnica Przedmieście. W obiekcie nie tylko stacjonowały pojazdy, ale rozpoczęto ich naprawy i przeglądy. W dniu 20 września 2009 roku, KD wyremontowały linie Wrocław Psie Pole – Trzebnica. Chociaż spółka pracowała na minusie (7 milionów złotych starty), to perspektywy były optymistyczne. W 2010 roku, starta wyniosła już tylko 43 000 złotych. Okazało się także, że urząd marszałkowski, karał finansowo KD, za opóźnienia w kursowaniu pociągów. Firma KD nie zapłaciła także za remont dwóch wagonów typu 102A (Ryflak), których nigdy nie włączyła do składów. Fakturę i nałożone kary zapłacono z początkiem 2011 roku.
W 2011 roku, spółka KD kupiła pięć elektrycznych zespołów trakcyjnych wyprodukowanych przez NEWAG Nowy Sącz, które od 2013 roku, obsługują trasy zelektryfikowane. W 2012 roku, przedłużono trasę Wrocław – Legnica do Żagań – Żary. W 2012 roku, spółka przewiozła 1,8 milion pasażerów. W 2013 roku, reaktywowano połączenia; Kłodzko – Polanica Zdrój, Wrocław – Świdnica Miasto oraz Kłodzko Główne – Kudowa Zdrój. W 2014 roku, zawarto umową z firma NEWAG na 6 pociągów 3-wagonowych oraz 5 pociągów 4-wagonowych, a także z firmą PESA na 4 pociągi spalinowe SZT typu Link. W 2015 roku, rozpoczęto sprzedaż biletów przez Internet. Firma rozpoczęła negocjację z Czechami i RFN, na uruchomienie połączeń transgranicznych. W 2015 roku, KD rozpoczęły kursy na szlaku Wrocław – Rawicz, a także Wrocław – Drezno. W 2016 roku, rozpoczęto montaż biletomatów w wybranych pociągach. W 2016 roku, uruchomiono historyczne połączenie Wrocław – Berlin, wspólnie z Deutsche Bahn (RFN). Połączenie to funkcjonowało przez dwa sezony. W 2016 roku, rozpoczęto budowę nowej hali obsługi pociągów w Legnicy oraz centrum szkoleniowego. W centrum szkoleniowym umieszczono symulator elektrycznego zespołu trakcyjnego 45WE Impuls. W 2017 roku, KD podpisały umowę z firmą NEWAG na 11 pociągów EZT 5-wagonowych typu 45WE Impuls, które dostarczono do końca 2017 roku. Nowy tabor pozwolił na zwiększenie ilości połączeń. W 2018 roku, KD rozpoczęła sprzedaż biletów przez portal KOLEO. W 2019 roku, przywrócono połączenia Wrocław – Lubin. W 2020 roku, KD podpisały umowę z firmą PESA na dostawę 5 pociągów EZT typu Elf 2 w wersji 5-wagonowej. W 2022 roku, uruchomiono połączenia na nowej linii D13 w relacji Legnica – Chojnów – Rokitki – Chocianów. W 2023 roku, uruchomiono połączenie na linii D41 relacji Świdnica Miasto – Zagórze Śląskie – Jedlina-Zdrój – Głuszyca. W 2023 roku, uruchomiono dalekobieżne połączenie relacji Wrocław Główny – Legnica – Lubin – Głogów – Zielona Góra Główna – Szczecin Dąbie – Międzyzdroje – Świnoujście. Było to połączenie wakacyjne. W 2023 roku, ponownie powrócono do połączenia transgranicznego Wrocław – Berlin. W 2023 roku, spółka KD przewiozła 19 milionów pasażerów, co było najlepszym wynikiem w piętnastoletniej historii Kolei Dolnośląskich.
Spółka KD nie jest właścicielem dworców kolejowych, a użytkuje je jedynie na podstawie porozumień z właścicielami; głównie spółką PKP PLK. Bilety są sprzedawane w pociągu KD przy pomocy terminala konduktorskiego lub w automatach biletowych w pociągach i na stacjach, a także przez Internet. KD ma własne kasy biletowe na stacjach: Bolesławiec, Jelenie Góra, Legnica, Strzelin, Szklarska Poręba Górna, Wałbrzych Miasto, Wrocław Główny, Zgorzelec Miasto. Bilety można także kupić we wszystkich kasach biletowych Spółki PolRegio.
Tabor spalinowy: Typ 212M seria SA109, 2 egzemplarze, Kolzam. Typ 214Mb seria SA135, 10 egzemplarzy, PESA. Typ 218M seria SA132/134, 8 egzemplarzy, PESA/ZNTK Mińsk Mazowiecki. Typ 223M seria SA139, 4 egzemplarze, PESA.
Tabor elektryczny: Typ Impuls 31WE, 10 egzemplarzy, NEWAG. Typ Impuls 36WEa, 6 egzemplarzy, Newag. Typ Impuls 45WE, 11 egzemplarzy, NEWAG. Typ Elf 2 seria 48WEc, 25 egzemplarzy, PESA. EN57AL, 3 egzemplarze, PaFaWag. EN57, 2 egzemplarze, PaFaWag.
Tabor hybrydowy: NEWAG Impuls 36WEh, 6 egzemplarzy.
Wagony dla przewozu rowerów produkcji ZASTAL typu 208K, 5 egzemplarzy.
Opracował Karol Placha Hetman