Kielce 2025-09-20
Linia kolejowa Nr 61 Kielce Główne – Fosowskie.
Linia kolejowa Nr 61 Kielce Główne – Fosowskie ma długość 177,300 km. Linia przebiega południkowo, ze wschodu na zachód. Linia jest zelektryfikowana prądem 3 kV DC. Prędkość maksymalna wynosi 160 km/h. Linia jest dwutorowa, a od stacji Lubliniec jest jednotorowa.
Linia powstawała etapami i początkowo należała do zaboru moskiewskiego i zaboru pruskiego. Linia powstała jako Kolej Herbsko-Kielecka, chociaż nazwa ta nie ma historycznego uzasadnienia, dlatego że linia łączyła Kielce z Lublińcem, przez stacje: Włoszczowa, Koniecpol, Częstochowa, Herby. Nie powstało żadne towarzystwo, ani spółka o nazwie Herbsko-Kielecka. Poszczególne odcinki mają różną genezę, różnych inwestorów, a nawet różny rozstaw torów: wąskotorowe, normalne i szerokotorowe. Linia miała poprowadzić ruch towarowo-osobowy od Częstochowy (Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej) w kierunku zachodnim do prusaków. Od 1854 roku, początkowo brano pod uwagę połączenie Granica – Mysłowice, a także Częstochowa – Herby Pruskie. Wygrała tańsza opcja; Granica (Maczki) – Mysłowice. Ale druga propozycja miała także duże poparcie. Pozwalała na znaczne skrócenie szlaku z Warszawy do Lublińca, Opola i Wrocławia. Ale ta inwestycja była blokowana przez moskiewski carat. Jednak udziałowcy pruscy w Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, wyłożyli własne fundusze na budowę linii Herby – Częstochowa. Akcjonariusze ci byli także akcjonariuszami w pruskiej Kolei Prawoodrzańskiej. W 1867 roku, ci akcjonariusze złożyli wniosek na budowę tej linii. Dodatkowo akcjonariusze obiecali przejęcie całego ruchu towarowego pomiędzy Królestwem Polskim i prusakami. Kiedy linia powstała okazało się, że Towarzystwo Kolei Prawoodrzańskiej, podwoiło swoje zyski. W tym czasie (1859 roku), powstało także połączenie przez stacje Ząbkowice i Szopienice.
Uzyskanie zgody moskiewskiego cara spowodowało, że w dniu 16 czerwca 1869 roku, na walnym zgromadzeniu uchwalono uchwałę, o rozpoczęciu budowy linii Częstochowa – Herby. Nie podano terminu zakończenia budowy, a to dlatego, że według prawa, po 30 latach linia zostanie wykupiona przez moskali.
W dniu 1 grudnia 1891 roku, zbudowano odcinek Lubliniec – Herby Pruskie. W 1903 roku, zbudowano odcinek wąskotorowy Herby Ruskie – Częstochowa. W dniu 10 października 1894 roku, otwarto odcinek Lubliniec – Fosowskie. W 1905 roku, prusacy zbudowali odcinek Herby Pruskie – Herby Ruskie, z normalnym torem. W 1911 roku, zbudowano odcinek Częstochowa Stradom – Kielce, z torem szerokim. W tym samym czasie, odcinek Częstochowa Stradom – Herby Ruskie, przekuto na tor szeroki. Warto wspomnieć, że początkowo linia Częstochowa – Kielce miała przebiegać przez Olsztyn obok Częstochowy oraz Złoty Potok obok miejscowości Janów. Prace zamierzano zakończyć w 1910 roku. Ostatecznie cały odcinek moskiewski Herby – Kielce, został uruchomiony w dniu 26 lutego 1911 roku.
Kiedy wybuchła wielka wojna światowa i nastąpiło przesilenie na froncie i moskale zaczęli się cofać, prusacy przekuwali tory z szerokich na normalne. Po wielkiej wojnie światowej i odrodzeniu Rzeczypospolitej Polski linia kolejowa od Kielc do Lublińca włącznie, trafiła pod zarząd PKP. Z Lublińca wychodziły trzy linie kolejowe do: Kluczborka, Opola i Pyskowic, które po około 10 km trafiały na granice z germańcami. Wojna celna spowodowała, że ruch na tych liniach całkowicie zamarł.
Elektryfikacja. W dniu 27 listopada 1965 roku, został zelektryfikowany odcinek Częstochowa Stradom – Liswarta. W dniu 29 kwietnia 1967 roku, zelektryfikowano odcinek Kielce – Kielce Herbskie. W dniu 26 stycznia 1973 roku, zelektryfikowano odcinki Liswarta – Lubliniec oraz w dniu 29 grudnia 1973 roku, Koniecpol – Częstochowa Stradom. W dniu 4 grudnia 1974 roku, zelektryfikowano odcinek Kielce Herbskie – Koniecpol. W dniu 18 grudnia 1976 roku, zelektryfikowano odcinek Lubliniec – Fosowskie.
Do ostatniego remontu szlaku przygotowywano się już od 2010 roku. W maju 2012 roku, ogłoszono przetarg na remont odcinka Koniecpol – Turów (74,887 – 99,679 km). Przetarg rozstrzygnięto w sierpniu 2012 roku. W połowie stycznia 2013 roku, ogłoszono przetarg na pozostałe prace na odcinku Częstochowa – Koniecpol. Na remont przeznaczono 136,1 miliona złotych. Kontrakt podpisano w połowie kwietnia 2013 roku. W ramach remontu wymieniono 40 km torów, razem z podtorzem. Przebudowano 33 przejazdy kolejowo-drogowe. Wyremontowano 27 obiektów inżynieryjnych; mostów i przepustów. Wymieniono urządzenia sterowania ruchem, sieć trakcyjną, perony na stacjach i przystankach, razem z oświetleniem.
W maju 2012 roku, ogłoszono przetarg na remont odcinka Częstochowa – Fosowskie. W dniu 25 marca 2013 roku, podpisano kontrakt z Przedsiębiorstwem Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie. Wartość umowy wyniosła 323,49 mln złotych.
Dodatkowo wykonano remont na szlaku Lubliniec – Opole Główne, który obejmuje LK Nr 61 i LK Nr 144. Prace wyceniono na 109 milionów złotych. Umowę podpisano w dniu 1 lutego 2013 roku. Prace ukończono w dniu 28 listopada 2014 roku. Zakres prac obejmował; wymianę 31 km torów, remont 25 przejazdów kolejowo-drogowych, wyremontowano 24 mosty i przepusty. Prace ostatecznie ukończono w dniu 18 sierpnia 2014 roku.
Obecnie (2025 rok) na całym przebiegu linia jest zelektryfikowana. W 2007 roku, został wyremontowany odcinek Częstochowa Gnaszyn – Jawornica (przedmieścia Lublińca). Remont pozwolił na podniesienie prędkości biegu pociągów do 120 km/h. Szlak Kielce – Herby – Lubliniec ma duże znaczenie zarówno dla ruchu towarowego jak i osobowego. Największe obciążenie jest na odcinku od Częstochowy w kierunku zachodnim.
Linia kolejowa Nr 61 Kielce Główne – Fosowskie. Przebieg.
Kielce Główne stacja (0,00 km, elewacja 266 m). Linia Nr 61 rozpoczyna się od Linii Nr 8 Warszawa – Kraków. Linia wychodzi w kierunku północnym i skręca w kierunku zachodnim. Dwukrotnie przechodzi poć ulica 1 Maja.
Kielce Herbskie stacja rozrządowa (2,25 km, elewacja 280 m). Jest tutaj łącznica Nr 567. Nad stacją są dwie kładki dla pieszych.
Kielce Ślichowice przystanek osobowy (3,72 km, elewacja 280 m). Przystanek jest w ramach stacji Kielce Herbskie. Nazwa pochodzi od kamieniołomu. Dalej linia przebiega nad ulicą Malików. Linia ma trzy tory, ale poprzednio było aż pięć torów, do planowanej nowej stacji towarowej. Linia skręca w kierunku południowo-zachodnim. Linia przekracza rzekę Sufraganiec. Linia skręca ponownie w kierunku zachodnim i biegnie z północnej strony DW Nr 786.
Szczukowice była mijanka (7,40 km, elewacja 249 m).
Szczukowskie Górki przystanek osobowy, LCS (8,17 km, elewacja 247 m). Linia przechodzi pod autostradą S7 i przekracza rzekę Bobrza. Dalej jest skrzyżowanie z lokalna drogą i następnie linia przechodzi pod DW Nr 786.
Szczukowice posterunek odgałęźny (10,74 km, elewacja 255 m). Tutaj odchodzi linia Nr 568 Sitkówka Nowiny – Szczukowice.
Piekoszów przystanek osobowy (11,37 km, elewacja 261 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe.
Kamieniołom Jaworznia rozebrana bocznica (12,08 km, elewacja 267 m). Dalej linia ma skrzyżowanie z: DW Nr 761, ulica Częstochowska oraz ulicą Chęcińska. Tutaj są tereny rolnicze.
Piekoszów Łaziska przystanek osobowy + ładownia (14,01 km, elewacja 270 m). Jest tutaj jeden peron wyspowy. Dalej linia skrzyżowaniami trzykrotnie przekracza lokalne drogi.
Rykoszyn stacja (19,01 km, elewacja 247 m). Duża stacja towarowa z bocznicami do lokalnych zakładów, między innymi „Zakład Miedzianka”. Są dwa perony jednokrawędziowe. Dalej linia pięć razy skrzyżowaniami przekracza lokalne drogi.
Żwirownia Snochowice była bocznica (23,02 km, elewacja 229 m). Linia przekracza rzekę o nazwie Wierna Rzeka.
Wierna Rzeka przystanek osobowy (23,73 km, elewacja 231 m). Są tutaj dwa jednokrawędziowe perony. Linia często zmienia kierunek przebiegu i wchodzi w lasy.
Małogoszcz duża stacja (27,30 km, elewacja 233 m). Jest tutaj bocznica do dużej cementowni Małogoszcz. Jest tutaj jeden peron wyspowy. Nad stacją wiaduktem przechodzi DW Nr 728.
Bukowa przystanek osobowy (32,41 km, elewacja 267 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe. Z południowej strony znajduje się Zakład Wapienniczy Bukowa, do którego bocznica biegnie od stacji Małogoszcz.
Ludynia stacja (36,69 km, elewacja 280 m). Stacja znajduje się na terenie miejscowości Czostków. Jest tutaj jeden peron wyspowy. Dalej są trzy skrzyżowania z lokalnymi drogami.
Ludynia Dwór przystanek osobowy (40,33 km, elewacja 264 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe. Ludynia; w miejscowości jest drewniany dwór, na południe od przystanku kolejowego. Borowisko były przystanek osobowy (43,32 km, elewacja 245 m).
Włoszczowa stacja (47,73 km, elewacja 250 m). Stacja położona jest wśród lasów. Są trzy krawędzie peronowe, w tym jeden peron wyspowy. Za stacja jest skrzyżowanie z DW Nr 742. Dalej linia przekracza dwie lokalne drogi.
Czarnca przystanek osobowy (53,03 km, elewacja 250 m). Przed przystankiem jest skrzyżowanie z DW nr 786.
Czarnca posterunek odgałęźny (53,26 km, elewacja 250 m). Linie kolejowe Nr 571, 582. Jest to połączenie do CMK. W dniu 2 września 2023 roku, wraz z otwarciem łącznicy Czarnca – Włoszczowa Północ został zawieszony ruch pociągów regionalnych i pospiesznych pomiędzy posterunkiem odgałęźnym Czarnca a stacją Żelisławice, najkrótszą drogą, czyli po linii Nr 61.
Żelisławice stacja 59,71 km, elewacja 238 m). Linia Nr 572, do CMK. Są tutaj trzy perony. Dalej linia przekracza rzekę Zwiecza. Są tutaj lasy i sztuczne zbiorniki wodne.
Teodorów była mijanka (64,27 km, elewacja 238 m). Granica województw świętokrzyskie / śląskie (65,24 km).
Koniecpol stacja (71,47 km, elewacja 239 m). Linia Nr 64 Kozłów – Koniecpol. Na stacji są trzy krawędzie peronowe. Nad torami jest kładka dla pieszych. Dalej linia przekracza rzekę Pilica.
Koniecpol Centrum przystanek osobowy (73,46 km, elewacja 235 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe. Pomiędzy przebiega skrzyżowaniem DW Nr 794, ulica Juliusza Słowackiego.
Koniecpol Magdasz przystanek osobowy (74,88 km, elewacja 234 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe. Pomiędzy jest skrzyżowanie z ulicą Wiejska. Dalej jest skrzyżowanie z ulicą Kościelna.
Podlesie przystanek osobowy (78,50 km, elewacja 238 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe, naprzeciwko siebie. Jest nastawnia Podlesie „Pd”. Dalej jest skrzyżowanie; ulica Główna.
Staropole Częstochowskie przystanek osobowy (83,33 km, elewacja 247 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe, naprzeciwko siebie. Są tutaj tereny rolnicze. Przed kolejną stacja linia przekracza rzekę Wiercica i Zbiornik Zalesie, orzą skrzyżowanie z DW Nr 793.
Julianka stacja (87,88 km, elewacja 245 m). Są tutaj trzy krawędzie peronowe. Na stacji jest pomnik poświęcony ofiarom wypadku kolejowego w dniu 3 listopada 1976 roku. Dalej linia przechodzi przez lasy.
Lusławice przystanek osobowy (94,00 km, elewacja 269 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe, naprzeciwko siebie.
Turów stacja (99,67 km, elewacja 299 m). Są tutaj trzy krawędzie peronowe. Jest tutaj skrzyżowanie z ulicą Olsztyńska / Świerkowa. Dale są trzy skrzyżowania z lokalnymi drogami.
Kusięta Nowe przystanek osobowy (104,13 km, elewacja 293 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe, naprzeciwko siebie. Linia przechodzi przez Park Krajobrazowy Orlich Gniazd.
Kusięta były posterunek odstępowy (104,86 km, elewacja 287 m). Zaczyna się duży węzeł kolejowy; Częstochowa.
Kusięta przystanek osobowy (107,44 km, elewacja 266 m).
Kucelinka posterunek rozgałęźny „Ku” (110,25 km, elewacja 257 m). Linie Nr 155, 701, 703).
Częstochowa Stradom stacja (117,22 km, elewacja 249 m). Tutaj kończy się węzeł Częstochowa. Na stacji są dwa perony i trzy krawędzie pronowe. Przed stacją nad torami przechodzi DK Nr 46; Aleja Bohaterów Monte Casino. W pobliżu jest LCS Częstochowa Stradom „CS”. Równolegle do stacji, z południowej strony płynie rzeka Stradomka. Za stacją jest skrzyżowanie; ulica Zaciszańska. Linia biegnie wzdłuż DK Nr 46; ulica Główna. Linia przecina trzy skrzyżowania z lokalnymi ulicami: Przestrzenna, Mała Warszawka, Torowa.
Częstochowa Gnaszyn stacja (122,907 km, elewacja 264 m). Jest tutaj jeden peron wyspowy. Jest to nieduża stacja towarowa. Dalej linia przekracza rzekę Stradomka. Linia góra przechodzi nad ulicą Kolorowa. Jest skrzyżowanie z ulicą Szybowa. Następnie linia przechodzi nad rondem zjazdu z autostrady, a nieco dalej przebiega pod autostradą A1. Kopalnia Konopiska była bocznica (124,24 km, elewacja 266 m).
Blachownia stacja (127,77 km, elewacja 272 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe. Jest skrzyżowanie z ulicą Pocztowa. Na stacji jest 6 torów przelotowych. Z północnej strony linii, nadal towarzyszy DK Nr 46. Lini wchodzi w Park Krajobrazowy Lasy nad Górną Liswartą. Za stacją jest skrzyżowanie z DW Nr 904. Linia przekracza rzeczkę Trzepizurka. Jest skrzyżowanie z ulica Piękna.
Herby Stare stacja, dawna lokalizacja (133,50 km, elewacja 280 m). Linie Nr 61, 687, 704. Obecnie jest to wschodnia część stacji, która nie jest użytkowana, a stare tory zostały rozebrane. Była granica moskali i prusaków (134,16 km). Herby Stare stacja (134,66 km, elewacja 286 m). Linie kolejowe Nr 687, 704. Są tutaj dwa perony i trzy krawędzie peronowe. Na stacji jest skrzyżowanie z DW Nr 905. Za stacją jest węzeł kolejowy łączący się z „Magistralą Węglową”.
Liswarta posterunek odgałęźny „Lsw” (138,61 km, elewacja 268 m). Linia Nr 686. Przed nami na linii są cztery miejsca historyczne związane z linią Nr 61h. Linia przekracza rzekę Liswarta.
Lisów stacja (141,79 km, elewacja 264 m). Jest tutaj jeden peron wyspowy. Przed stacją jest skrzyżowanie z ulicą Gustawa Morcinka, a za stacją linię górą przekracza ulica Stawowa. Dalej są skrzyżowania z ulicami: Krawieńca, Szkolna, Rolna, Wiejska.
Kochanowice stacja (145,84 km, elewacja 281 m). Są tutaj dwa perony i cztery krawędzie peronowe. Ze stacji odchodzi bocznica do fabryki pasz. Dalej linia przekracza skrzyżowaniem ulicę Podlesie i DW Nr 906 (ulica Powstańców Śląskich). Zaczyna się węzeł Lubliniec. Jawornica posterunek odgałęźny „Lw” (149,84 km, elewacja 264 m). Linia Nr 685. Linia przekracza rzekę Lublinica.
Lubliniec stacja (152,23 km, elewacja 260 m). Linie kolejowe Nr 61i, 61j, 143, 152. Nad stację przechodzi DW Nr 906. Na stacji są dwa perony i cztery krawędzie peronowe. Od stacji Lubliniec LK Nr 61 jest jednotorowa i wychodzi w kierunku północno-zachodnim i skręca w kierunku zachodnim. Są skrzyżowania z ulicami: Częstochowska, Zwycięstwa, Opolska, Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Zachodnia. Następnie linia przechodzi pod DK Nr 11, 46. Lipie Śląskie była stacja (155,64 km, elewacja 265 m). Linia Nr 61j.
Lisowice przystanek osobowy (156,68 km, elewacja 259 m). Dalej są skrzyżowania z ulicami: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Lubliniecka (DK Nr 46), Napłatki, Zawadzkiego.
Pawonków stacja (161,22 km, elewacja 243 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe. Dalej linia ponownie biegnie przez lasy. Jest tutaj była granica z germańcami; 1918-1939.
Pludry stacja (168,44 km, elewacja 218 m). Są tutaj dwa perony jednokrawędziowe. Przed stacją jest skrzyżowanie z ulicą Aleja Wyzwolenia (DW Nr 901). Na stacji działa duży zakład Nasycania Podkładów Kolejowych. Dalej linia przekracza rzeczkę Bziniczka. Następnie są skrzyżowania: Leśna, Opolska (DW Nr 463).
Fosowskie stacja 175,73 km, elewacja 197 m). Linie Nr 144, 175, 338. Linie w kierunku południowym i północnym są nieczynne. Na stacji są cztery perony. Stacja ma bardzo ciekawy układ torowy. Dworzec znajduje się w rozwidleniu torowiska (linii).
Opracował Karol Placha Hetman