Przemyśl 2025-10-21
Kolej pomiędzy Polską i Ukrainą.
Od 2014 roku, trwa otarty konflikt zbrojny pomiędzy państwem moskiewskim, a Ukrainą. Zwłaszcza od dnia 24 lutego 2022 roku, konflikt uległ zaostrzeniu. A mimo to, Ukraina się rozwija i notuje znaczny wzrost dochodu narodowego. W 2023 roku, było to 5,3 %, a w 2024 roku, 2,9 %. W sytuacji wojny wydaje się to niemożliwe. A jednak, kiedy popatrzymy, że wszyscy pomagają Ukrainie to jest to zrozumiałe. Niezależne raporty wskazują, że w 2023 roku, na Ukrainie było 86 oligarchów i liczba ta ostatnio wzrosła.
Jak to jest możliwe? Od lutego 2022 roku, do grudnia 2024 roku, Stany Zjednoczone przyznały Ukrainie około 182,8 mld USD dofinansowania awaryjnego (emergency funding) dla regionu, który obejmuje głównie wsparcie dla Ukrainy. Z tej kwoty, dla samych potrzeb Ukrainy bezpośrednio USA przyznały w okresie 2022 – 2024 sumę około 46,6 mld € (czyli około 54 mld USD) w pomocy finansowej, bezzwrotnej. W tej kwocie nie ma przekazanej pomocy wojskowej. W 2023 roku, Ukraina od USA otrzymała około 11 mld USD w formie grantów (pożyczek bezzwrotnych) od USA. W 2024 roku, Ukraina z USA otrzymała przez rząd ukraiński deklarację przyjęcia około 3,9 mld USD grantu od USA, na rzecz budżetu państwa. „Pomoc finansowa” obejmuje granty budżetowe (bezzwrotne środki), pożyczki i finansowanie koncesyjne, oraz wsparcie budżetu na pokrycie wydatków społecznych, płac, itp. Liczby różnią się w zależności od źródła i definicji: Czy wliczano tylko środki „finansowe” – czyli budżetowe – czy też również pomoc wojskową, pomoc humanitarną, gwarancje, pożyczki. Na przykład: raport pokazuje, że USA, jako największy darczyńca przekazały od 24 stycznia 2022 roku do 30 czerwca 2025 roku, ponad 114 mld € (około ~134 mld USD) całkowitej pomocy (militarnej, finansowej i humanitarnej) dla Ukrainy, o czym wielokrotnie mówił Prezydent USA Donald Tramp.
Drugim krajem, który najwięcej pomógł Ukrainie była Polska. W szczytowym okresie, Polska przyjęła blisko 2 miliony uciekinierów z Ukrainy, dla których nie zbudowano ani jednego obozu, bo wszyscy zostali przyjęci przez Polskie Rodziny. Ukraińcom zapewniono bezpłatny: transport, opiekę zdrowotną, szkoły dla dzieci i młodzieży, wsparcie finansowe, możliwość podjęcia pracy. W okresie 2022 – 2023 wartość pomocy Polskiej dla Ukrainy oraz Ukraińców przebywających w Polsce została oszacowana na około PLN 106 mld (około EUR 25 mld), z czego większość stanowiła pomoc humanitarna i dla uchodźców. W 2022 roku, sama Polska oceniła koszt swojej pomocy dla Ukrainy na około EUR 6,4 mld. Polska przekazała Ukrainie wsparcie militarne o wartości około USD 4,5 mld (około 18 mld PLN); dane podane przez Polskiego Ministra Spraw Zagranicznych. W 2023 roku, według funduszy oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA), Polska przekazała USD 215 mln bezpośredniej pomocy dla Ukrainy (stanowiło około 8% Polskiej ODA) w tym roku. Polska wniosła do European Investment Bank, fundusz odbudowy Ukrainy (EU for Ukraine Fund), kwotę € 25 mln w 2024 roku.
Jednak Polacy czują się poniżani przez władzę Ukrainy, a zwłaszcza przez Prezydenta Wołodymyr Zełenski, który wielokrotnie pokazywał swoją arogancję wobec Polski. Nawet wobec byłego Prezydenta Polski Andrzeja Dudy, który wiosną 2022 roku, stanął na czele miedzynarodowego frontu pomocy Ukrainie. Gdy Polska posłała swoje najlepsze haubice „Krab”, germańcy przekazali 5 000 hełmów. Polskie wsparcie militarne: dostawy sprzętu, uzbrojenia, pojazdów opancerzonych, śmigłowców, samolotów (między innymi przekazane przez Polskę: drony, MiG-29 i Mi-24).
Długość granicy Polska – Ukraina wynosi 535 km. Została ona ostatecznie ustalona w lutym 1951 roku. Kolej na teren obecnej Ukrainy pojawiła się w 1861 roku. Obecnie, Ukraina ma 19 800 km linii kolejowych, co przy powierzchni 603 628 km kwadratowych, nie jest dużą ilością. Dodatkowo Ukraina ma złą sieć dróg kołowych, co dodatkowo zwiększa znaczenie kolei. Większość z linii kolejowych jest niezelektryfikowana. Zelektryfikowane jest około 9 300 km, głównie w rejonie dużych miast. 80 % torów jest o rozstawie 1520 mm. Około 1 200 km ma rozstaw europejski 1435 mm. Są to linie zlokalizowane w rejonie przygranicznym: Polska, Słowacja, Węgry, Rumunia. Firma która zarządza koleją to Укрзалізниця (Ukrzaliznytsia); Державна адміністрація залізничного транспорту України „Укрзалізниця” – Derżawna administracija zaliznycznoho transportu Ukrajiny „Ukrzaliznycia”. Firma powstała w 1991 roku. Firma zatrudnia, według różnych źródeł; 230 000 – 375 000. Na Ukrainie jest około 1 500 stacji kolejowych. Ruch kolejowy obsługuje około 1 700 lokomotyw, głównie spalinowych. W skład Kolei Ukraińskich wchodzi sześć przedsiębiorstw regionalnych.
Za czasów PRL jak i obecnie utrzymywany jest ruch kolejowy pomiędzy Polską a Ukrainą. Aktualne rozkłady jazdy pociągów dostępne są na stronach przewoźnika PKP InterCity oraz portalu KOLEO. Pociągi nocne i dalekobieżne: Oferują różne typy wagonów, w tym sypialne 1. i 2. Klasy oraz wagony Platskartny (Klasy 3). Przewoźnik Укрзалізниця próbuje wprowadzić pociągi „Plus”, które mają mieć prędkość podróżą 160 km/h, z Wi-Fi, gniazdkami ładowania oraz serwis napojów i przekąsek. Połączenia z Polską: Obecnie kursuje kilka par pociągów dziennie pomiędzy Polską a Ukrainą, obsługiwanych między innymi przez PKP InterCity. W obecnych latach komunikacja kolejowa pomiędzy Polską i Ukrainą jest na poziomie końca XIX wieku i tylko sytuacja wojenna wpływa na znaczą dynamikę ruchu osobowego i towarowego. Po 1989 roku, dawne rejony przeładunkowe zostały dostosowane do ruchu osobowego lub zlikwidowane. Obecnie pomiędzy oboma krajami funkcjonuje 8 drogowych i 6 kolejowych przejść granicznych. Przy czym część z nich jest użytkowana, a część jest zamknięta. Sytuacja jest dynamiczna.
Przejścia kolejowe; Krościenko – Chyrów, jednotorowe niezelektryfikowane, rozstaw 1435 mm. Niżnakowice – Malkowice – Przemyśl, jednotorowe, rozstaw 1435 mm. Przemyśl – Medyka – Mościska 2, zelektryfikowana 3 kV DC, dwa tory 1520 mm i jeden tor 1435 mm. Werchrata – Rawa Ruska, jednotorowe 1520 mm, niezelektryfikowane. Hrebenne – Rawa Ruska, jednotorowe, 1435 mm. Hrubieszów LHS – Uściług – Azow, niezelektryfikowane, jednotorowe 1520 mm. Chełm – Dorohusk – Jagodzin (Jahodyn), jeden tor 1520 mm i jeden tor 1435 mm.
Z uwagi na odmienną sytuację Polski od Ukrainy (przynależność do Unii Europejskiej i NATO) kontrole graniczne powinny być znacznie bardziej skrupulatne, a przez to czasochłonne. Od czerwca 2017 roku, kraje UE ogłosiły zniesienie wiz dla obywateli Ukrainy, pod warunkiem posiadania paszportu biometrycznego. Obowiązuje także zasada Małego Ruchu Granicznego.
W ruchu towarowym przeważają towary masowe i nieprzetworzone; paliwa, drewno, rudy metali oraz towary, które pokonują wielkie odległości. Natomiast Polska wysyła głównie maszyny, urządzenia i uzbrojenie. Osobnym problemem jest znaczna skala przemytu, przede wszystkim towarów akcyzowych i znaczna skala korupcji, dokonywanej przez indywidualnych pasażerów. Ruch towarowy jest obsługiwany wyłącznie przez PKP Cargo i Укрзалізниця (Ukrzaliznytsia), czyli firmy państwowe. Nie ma tutaj przewoźników prywatnych.
Obecnie (2025 rok) są wykorzystywane dwa przejścia kolejowe: Przemyśl – Medyka – Mościska 2 oraz Chełm – Dorohusk – Jagodzin. W szczycie ucieczki Ukraińców od wojny, była wykorzystywana linia LHS, aż do Olkusza. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. współpracują z Koleją Ukraińską S.A. „Ukrzaliznytsia” w zakresie prowadzenia ruchu kolejowego w oparciu o Porozumienie między Przedsiębiorstwem Państwowym Polskie Koleje Państwowe a Państwową Administracją Transportu Kolejowego Ukrainy o kolejowej komunikacji przez granicę państwową.
Wagony ukraińskie na teren Polski są wpuszczane tylko o skrajni europejskiej, przeważnie typu „Y”; serii WLABd, serii WLABmee, serii WLABmz i inne. Koniczna jest wymiana wózków wagonowych. Podnośniki Kutruffa są zamontowane w: Jagodzin (pociągi pasażerskie), Medyka (pociągi towarowe, nieużywane), Przemyśl Główny (pociągi pasażerskie). Zmiana automatyczna TSP SUW 2000: Dorohusk, Mościska 2, Zamość Bortatycze (stacja techniczna).
Obecnie (2025 rok) jedną z najpopularniejszych relacji jest pociąg Warszawa Wschodnia – Kyiv Pasazhyrskyi, często nazywany Kyiv Express. Pociąg kursuje codziennie. Z Warszawy pociąg wyrusza o godzinie 17;49 i po 16 godzinach 11 minutach, o godzinie 11;00 następnego dnia, pociąg dojeżdża do Kijowa. W przeciwną stronę pociąg ze stacji Kyiv Pasazhyrskyi wyjeżdża o godzinie 20;21 i po 14 godzinach 56 minutach, o godzinie 10;17 następnego dnia, dojeżdża na stację Warszawa Wschodnia. Pociąg Nr: 67/68, obsługiwany jest przez PKP InterCity, wspólnie z ukraińskimi kolejami. Na terenie Polski skład jest prowadzony przez lokomotywę EU07, a od czerwca 2025 roku, lokomotywą EU160. W skład całej trasy pociągu wchodzi 6 ukraińskich wagonów sypialnych (seria WLABm). W relacji krajowej (odcinek Warszawa Wschodnia – Dorohusk) pociąg dodatkowo prowadzi 7 ogólnodostępnych wagonów z miejscami siedzącymi; sześć 2. Klasy oraz jeden 1. Klasy. Bilety po Ukrainie można nabyć na 30 dni przed planowaną data odjazdu pociągu. Dla przejazdów międzynarodowych, z innego kraju na Ukrainę i z powrotem, sytuacja różni się w zależności od przewoźnika i waha się od 30 do 60 dni. Podróż nocnym pociągiem po Ukrainie możliwa jest w jednym z trzech typów wagonów; Wagon sypialny dla 2 osób (1 Klasa), jeden przedział dla dwóch osób z umywalką; miejsca sypialne usytuowane obok siebie na dole lub jeden nad drugim. Wagon sypialny dla 4 osób (2 Klasa), jeden przedział dla czterech osób; łazienki i WC usytuowane na końcu korytarza. Wagon Platskartny (3 Klasa), otwarty wagon z miejscami do leżenia. Wszystkie miejsca objęte są rezerwacją miejsc.
Są jeszcze trzy popularne relacje; Warszawa Wschodnia – Lwów, Kraków – Rzeszów – Przemyśl – Lwów oraz Praga – Kraków – Rzeszów – Przemyśl – Lwów. Czas podróży z Pragi do Kijowa wynosi około 22 godzin. Obecnie (2025 roku) Ukraina stosuje obowiązek przesiadki w Przemyśle z pociągów InterCity na pociągi Укрзалізниця (Ukrzaliznytsia). Nie ma wymiany wózków w wagonach. Trasa Przemyśl – Kijów jest obsługiwana przez wagony z miejscami do siedzenia. Trasy Przemyśl – Zaporoże i Przemyśl – Charków są obsługiwane w zależności od dostępności wagonami z miejscami do siedzenia i miejscami do spania. Bilet na trasie Kraków Główny – Lwów kosztuje od 23,4 Euro, a na trasie Kraków Główny – Kyiv Pasazhyrskyi, bilet kosztuje od 43,8 Euro.
Pamiętajmy jednak, że na terenie Ukrainy trwa wojna, która nie oszczędza także jadących pociągów. Z początkiem października 2025 roku, w pociąg uderzył moskiewski dron Shahed, który zniszczył drugi wagon pociągu. W pociągu wybuch pożar. Rannych zostało kilka osób, w tym konduktorka Olha Zolotova, która trafiła do szpitala. Tak więc, ilość połączeń jest ograniczona i bardzo zmienna.
Opracował Karol Placha Hetman