Kozłów 2025-09-30

PKP Kozłów.

Współrzędne geograficzne 50,474 N, 20,012 E. Elewacja 305 m. Adres KOZŁÓW 241, 32-241 KOZŁÓW.

Stacja znajduje się w województwie małopolskim, w gminie Kozłów, w powiecie miechowskim. Stacja leży LK Nr 8 Warszawa Zachodnia – Kraków Główny oraz jest początkiem LK Nr 64 Kozłów – Koniecpol. Stacja jest na 262,098 km LK Nr 8. Stacja została otwarta w 1892 roku. W okresie 1892-1915, stacja nosiła nazwę Пржисѣека, czyli Przysieka napisane cyrylicą (litery używane przed reformą ortograficzną przeprowadzoną w 1917 rok). Przysieka to niewielka osada po zachodniej stronie stacji. W 1915 roku, czyli w czasie wielkiej wojny światowej, nazwa była już pisana w Języku Polskim. W 1924 roku, nazwa została zmieniona na nazwę Kozłów i tak jest do chwili obecnej.

Kozłów to niewielka wieś położona w kierunku północno-wschodnim od stacji, w odległości około 1 500 m. Wieś leży około 17 km na północ od Miechowa i około 55 km na północ od Krakowa. We wsi mieszka około 1 200 mieszkańców (2021 rok). Cała gmina Kozłów liczy około 5 000 mieszkańców. Wieś Kozłów jest typowo rolniczą z zabudową jednorodzinną. W Kozłowie znajduje się siedziba urzędu gminy, Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, szkoła podstawowa, przedszkole, ośrodek zdrowia, instytucje kultury. Wieś była lokowana w XIV wieku. Przez długi czas wieś była własnością szlachecką.

W 1885 roku, kolej dotarła do Kozłowa, a właściwie do osady Przysieka. Zbudowana stacja była wykorzystywana dla budowy tuneli kolejowych pod Białą Górą. Tunele były carskim wymogiem, o celach militarnych. W rejonie Kozłowa powstał duży węzeł kolejowy, który z czasem ulegał rozbudowie i przekształceniu.

Odcinek pomiędzy stacjami Tunel – Radom był częścią Kolei Iwanogrodzko-Dąbrowskiej. Kolej Iwangorodzko-Dąbrowska (rosyjskie Ивангородо-Домбровская железная дорога, Iwangorodo-Dombrowskaja żeleznaja doroga), również Droga Żelazna Iwangorodzko-Dąbrowska. Czyli obecnie stacje Dęblin – Dąbrowa Górnicza. Linia powstała w okresie 1883 – 1885 i miała długość 462 km. Była zbudowana jako szerokotorowa. Trzeba jednak pamiętać, że moskale celowo nie rozwijali szlaków kolejowych w Królestwie Polskim, aby utrudnić wrogowi ewentualne działania wojenne. Ale w efekcie powstawało zapóźnienie gospodarcze. Niewielki przełom, w staraniach o uruchomienie kolei żelaznej, nastąpił w kwietniu 1875 roku, kiedy w Petersburgu wydano pozwolenie na budowę szlaku z Iwangorodu (Dęblina) do Dąbrowy (Dąbrowa Górnicza). Towarzystwo Drogi Żelaznej Iwangorodzko-Dąbrowskiej, które zarządzało linią kolejową było upaństwowione w lipcu 1897 roku i działała pod nazwą Nadwiślańskie Skarbowe Drogi Żelazne, do wybuchu wielkiej wojny światowej.

Tunel pod Białą Górą.

W odległości 10 km od stacji Miechów, w kierunku Warszawy, znajduje się tunel kolejowy pod wzgórzem Biała Góra (416 m n.p.m.). Tunel stanowi element infrastruktury szlaku Nr 8, Warszaw – Kraków. Tunel powstał wyłącznie w moskiewskich celach militarnych. Wzgórze Biała Góra jest stosunkowo niewielkie, a jego obejście nie stanowiłoby problemu, o czym świadczyła budowa szerokotorowej linii LHS w 70-latach XX wieku, która biegnie częściowo równolegle szlaku Nr 8. Tunel stanowił element wspomnianego już szlaku Iwangorodzko-Dąbrowskiej. Tunel kolejowy został przewidziany przez projektantów jako element, który w razie wojny z Prusami lub Austro-Węgrami, może zostać wysadzony i utrudnić atak wroga.

W 1882 roku, rozpoczęto budowę pierwszego z dwóch tuneli. Na potrzeby budowy uruchomiono cegielnię, bo wnętrze tunelu wyłożono murem ceglanym. W dniu 27 lipca 1883 roku, ekipy drżące tunel z obu stron spotkały się. Tunel oddano do eksploatacji w dniu 25 stycznia 1885 roku. Długość tunelu wynosi 764 m. W tunelu ułożono szerokie tory. W tunelu, co 80 metrów zbudowano niewielkie komory (nisze) dla ukrycia się pracowników kolejowych przed nadjeżdżającym pociągiem. Są także dwie komory w kształcie litery „T” w celach strategicznych i magazynowych. W tunelu jest znaczy spadek w kierunku północnym, który wynosi 8 promili. Tunel biegnie niemal w linii prostej. Wejścia do tunelu obmurowano i zaopatrzono w daty 1882 – 1884, co oznacza początek i koniec budowy pierwszego tunelu. Gospodarstwa rolne, które były na wzgórzu zostały zlikwidowane, ludność została wysiedlona, a pola zalesiono. Był to pierwszy tunel kolejowy w Królestwie Polskim. Obecnie przez wzgórze przebiega granica gminy Kozłów i gminy Charsznica. Budowa tunelu była bardzo kosztowna, dlatego do drążenia równoległego, drugie tunelu przystąpiono dopiero w 1910 roku, a oddano do eksploatacji w 1912 roku. Drugi tunel jest oddalony od pierwszego o 40 m. Jego długość jest taka sama jak tunelu pierwszego, czyli 764 m. Inne dane mówią o długości 768 m. Obiektowi nazwę zawdzięcza pobliska stacja kolejowa Tunel.

W 1914 roku, zgodnie z planem tunele wysadzono. Odbudowano je już w Niepodległej Polsce, w 1920 roku. W 1934 roku, zbudowano linię ze stacji Tunel (Uniejów Rędziny) przez Miechów, Słomniki do Krakowa. W tej sytuacji znaczenie szlaku z Radomia i Kielc wzrosło. Obecnie szlak na odcinku Tunel – Sosnowiec Główny nosi oznaczenie Linia Nr 62. W trakcie Wojny Obronnej w 1939 roku, tunel nie został zniszczony. Natomiast został wysadzony w 1945 roku, przez wycofujące się wojsko niemieckie. Tunele odbudowano już w 1945 roku.

W 2005 roku, tunelom nadano nazwy „August”, tunel zachodni (poprzednio „Ferdynand”) oraz „Włodzimierz”, tunel wschodni (poprzednio „Jan”). Bliźniaczy tunel miał być zbudowany w okolicach Suchedniowa. Do jego budowy nie doszło, bo rozpoczął się wielka wojna światowa.

Stacja Kozłów.

W 30-latach XX wieku, na stacji pracowało 10-11 kolejarzy. Było dwóch dyżurnych ruchu, jeden telegrafista-telefonista, czterech pracowników stacyjnych (zwrotniczy i obsługa semaforów), kasjer kasy biletowo-bagażowej, pracownik biurowy. Na stacji często pracowali praktykanci z Kielc i Skarżyska Kamiennej. Na stacji nie było restauracji i żadnego sklepu. Z istniejących budynków stacji, do chwili obecnej, zachowały się; budynek dworca oraz budynek mieszkalny dla zawiadowcy oraz prawdopodobnie magazyn. Stacja Kozłów została rozbudowana do dużych rozmiarów, która z czasem była nieadekwatna do ilości obsługiwanych połączeń kolejowych.

W 60-latach XX wieku, stacja Kozłów otrzymała trzy perony wyspowe, a każdy peron miał dwie krawędzie peronowe. Każdy peron miał długość 300 m. Perony miały wysokość 0,30 m. Ich nawierzchnia została wykonana z typowych płytek chodnikowych, o wymiarach 0,5 x 0,5 m. Namalowano linie ostrzegawcze. Na każdym z peronów umieszczono dwie metalowe wiaty przystankowe. Każda z tych wiat miała długość 20 m. Peron 1 położony był pomiędzy torem 6, a  torem 4. Peron 2 leży pomiędzy torem 2, a torem 1. Peron 3 leży pomiędzy torem 3, a torem 5. W południowej części peronów zbudowano kładkę dla pieszych nad torami, które łączą perony oraz obie strony stacji; wschodnia i zachodnią. Po latach okazało się, że stacja nie była dostępna dla pasażerów na wózkach. Co prawda, przy kładce był przejazd dla wózków bagażowych, ale kolejne remonty doprowadziły do wycofania przejazdu z eksploatacji. Pasażerowie z dużym bagażem ręcznym, a także mieszkańcy, wydeptali sobie ścieżkę przez tory od północnej strony peronów. Należy pamiętać, że mieszkańcy stawiali swoje domy na parcelach po obu stronach stacji. Na peronach były ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, gabloty z informacja kolejową i system audio. W 2013 roku, przeprowadzono ostatni remont kładki. W tym czasie, zamontowano oświetlenie kładki. Warto dodać, że gmina Kozłów planowała z własnych funduszy zbudowanie tunelu pod torami w północnej części stacji. Prace planowano wykonać w 2021 roku. Dodatkowo na równi stacyjnej, postawiono metalowe płoty, które mały zabezpieczyć nieodpowiedzialne osoby przed wchodzeniem na tory. Było to rozwiązanie stosowane w Polsce w okresie 1960-1990.

W dniu 8 września 1966 roku, został zelektryfikowany odcinek Sędziszów – Tunel, który był częścią LK Nr 8. W tym czasie, zelektryfikowano stację kolejową Kozłów. Wymiana semaforów kształtowych na semafory świetlne także nastąpiła w tym samym czasie.

Z zachodniej strony stacji była bocznica do Państwowych Zakładów Zbożowych PZZ Kozłów. Bocznica początkowo biegła w kierunku południowym, aby jeszcze w rejonie stacji (przed peronami) skręcić w kierunku zachodnim. Bocznica miała długość około 500 m. Zakłady powstały w 1955 roku, a zostały zlikwidowane w 2000 roku i tory także zostały rozebrane.

Na stacji Kozłów znajdują się linia kolejowe: LK Nr 8 Warszawa Zachodnia – Kraków Główny. LK Nr 64 Kozłów – Koniecpol. Jest to linia która także łączy się z Centralną Magistrala Kolejową. Dzięki temu w Kozłowie można zobaczyć pociągi ED250 Pendolino z/do Krakowa. Na tym nie koniec. Za Białą Górą, na stacji Tunel, jest LK Nr 62 Tunel – Sosnowiec Główny. W rejonie Kozłowa przebiega także linia kolejowa LHS (Linia Hutnicza Szerokotorowa), zbudowana w 70-latach XX wieku.

Dworzec został zbudowany po wschodniej stronie torów. Budynek nie jest duży i został zbudowany z cegły, w stylu modernistycznym z prawie płaskim dachem. Budynek jest wielobryłowy, dwukondygnacyjny, z wysokimi prostokątnymi oknami. Na obu frontach budynku były umieszczone zegary, które obecnie nie istnieją. Budynek nie otrzymał wielu elementów architektonicznych. Główne wejście jest umieszczone od strony torów i otrzymało ozdobny portal. W budynku funkcjonowała kasa, poczekalnia, pomieszczenia służbowe, a także prawdopodobnie na piętrze były mieszkanie. Toalety znajdowały się w osobnym budynku. W 90-latach, kasa i poczekalnia zostały zamknięte. W trakcie remontów, budynek otrzymał kopertowe dachy z niewielkim spadkiem. Dach pokryty jest gładką blachą. Budynek jest obecnie (2025 roku) jest nieużytkowany.

Na stacji, w pobliżu dworca stoi ceglany budynek mieszkalny. Budynek jest pokryty blachą trapezową, ale prawdopodobnie był początkowo pokryty dachówką ceramiczną. Trzecim budynkiem, który prawdopodobnie istnieje od początku stacji jest budynek magazynowy, znajdujący się na południe od dworca. Budynek jest pokryty eternitem.

Modernizacja stacji Kozłów, a także węzła kolejowego, była przekładana w czasie. Powodem była kwestia finansowania oraz zgrania innych remontów na liniach kolejowych. W planach była budowa nowych wysokich peronów, nowego układu torowego, miała być zlikwidowana kładka nad torami, a planowano zbudować tunel pod torami i wyposażyć go w windy.

W ostatnich 10 latach, stacja Kozłów obsługiwała 300-500 pasażerów w ciągu doby. Duże ożywienie na stacji Kozłów spowodowało uruchomienie pociągów Kolei Małopolskich. Był to dzień 12 czerwiec 2016 roku. Dzięki tej relacji, trasę Kozłów – Kraków można przejechać w czasie od 59 minut do 1 godziny i 30 minut. Cena biletu wynosi 16,50 złotych. Na stacji zatrzymują się wyłącznie pociągi PolRegio i Kolei Małopolskich. W dniu 30 września 2025 roku, ze stacji Kozłów odjechało 49 pociągów. Można było pojechać do stacji: Kielce Główne, Kraków Główny, Ostrowiec Świętokrzyski, Oświęcim, Sędziszów, Sosnowiec Główny. Na stacji Kozłów nie zatrzymuje się żaden pociąg InterCity.

W czerwcu 2024 roku, rozpoczęto prace modernizacyjne na szlaku Sędziszów – Kozłów. Efektem inwestycji będzie bardziej atrakcyjny transport kolejowy, zarówno pasażerski jak i towarowy, na ważnej trasie leżącej na styku województwa małopolskiego i świętokrzyskiego. Prace są podzielone na poszczególne odcinki. Odcinek Skarżysko Kamienna – Kielce – Kozłów oraz odcinek Sitkówka Nowiny – Kozłów. Całość inwestycji została wpisana do Krajowego Programu Kolejowego, z datą realizacji do 2032 roku. Inwestycja jest finansowana z budżetu państwa. Czas realizacji miał wynieść 36 miesięcy. Wykonawcą głównym jest Pomorskim Przedsiębiorstwem Mechaniczno-Torowym Sp. z o.o. Koszt inwestycji to kwota 287 milionów złotych. W ramach prac zostanie wykonana przebudowa stacji Kozłów i przystanek osobowy w Klimontowie. Zostanie zlikwidowana kładka nad torami. Zostanie zbudowany tunel wyposażony w windy. Zostanie wymienione 8 km torów razem z siecią trakcyjną. Zostaną zamontowane nowe urządzenia SRK. Zostanie przebudowane 7 przejazdów kolejowo-drogowych, z nowym systemem bezpieczeństwa. Zostaną zbudowane od nowa cztery mosty kolejowe i jeden wiadukt. Po zakończeniu inwestycji zostanie zwiększona prędkość biegu pociągu ze 110 km/h do 140 km/h. Skróci się czas przejazdu na trasie Kraków – Kielce. Przez węzeł kolejowy przejeżdża bardzo dużo pociągów towarowych.

Opracował Karol Placha Hetman