Oświęcim 2024-11-26

Stacja kolejowa Dwory.

Współrzędne geograficzne: 50.045N 19.284E. Elewacja 228 m (748 ft). Adres: Dwory, ulica ZWYCIĘSTWA 223, 32-600 OŚWIĘCIM.

Zanim omówimy stację kolejową Dwory, usystematyzujemy sobie nazwę Dwory; Dwory to jest węzłowa stacja kolejowa wchodząca w granice miasta Oświęcim. Dwory Osiedle to jest część Oświęcimia, można powiedzieć, że jest to dzielnica miasta. Dwory to jest także kanał wodny, który jest dopływem górnej rzeki Wisła. Są także Dwory Pierwsze, które są częścią Oświęcimia. Są także Dwory Drugie, które są wsią w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim. I jest także hokejowy klub sportowy Dwory Unia w Oświęcimiu.

Geograficzne Oświęcim leży w Kotlinie Oświęcimskiej. Kotlina ta jest ukształtowana przez system dolin rzecznych, w tym Wisły i Soły. Ukształtowanie terenu zawdzięczamy byłemu zlodowaceniu.

Historycznie Oświęcim leży w Zachodniej Małopolsce. Osada powstała w XII wieku. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1404 roku, kiedy książę cieszyńsko-oświęcimski Bolek, nadał oświęcimskiemu klasztorowi Dominikanów dziesięcinę snopową z książęcych wsi Dwory i Łąki. W dokumencie sprzedaży księstwa oświęcimskiego Koronie Polskiej przez Jana IV Oświęcimskiego, wystawionym w dniu 21 lutego 1457 roku, miejscowość wymieniona została jako Dwory. W 1564 roku, księstwa oświęcimskie i zatorskie wcielono do korony Królestwa Polskiego, tworząc z nich powiat śląski w granicach województwa krakowskiego. Po odzyskaniu niepodległości przez Rzeczypospolitą Polskę w 1918 roku, miasto należało do Województwa Krakowskiego. Do 1932 roku, Dwory stanowiły gminę w powiecie oświęcimskim, a po zmianie, w powiecie bialskim (1932–34), w województwie krakowskim. W 1931 roku, Dwory liczyły 1 925 mieszkańców. Od 1934 roku, Dwory weszły w zbiorową gromadę gminy Oświęcim. W tym czasie, nastąpił podział Dworów na Pierwsze i Drugie.

W czasie okupacji germańskiej (1939-1945) miasto włączono bezpośrednio do rajchu i wchodziło w skład prowincji górnośląskiej. W Oświęcimiu germańcy urządzili największy obóz koncentracyjny dla obywateli Polski. Składał się on z obóz koncentracyjny i ośrodka zagłady Auschwitz-Birkenau. W skład kompleksu wchodził obóz macierzysty KL Auschwitz I w Oświęcimiu, KL Auschwitz II – Birkenau w Brzezince, KL Auschwitz; III Monowitz i IV Monowitz w Monowicach, z systemem wielu podobozów. W 60-latach XX wieku, w szkołach uczono młodzież, że w germańskim obozie zamordowano 5 milionów ludzi. W 90-latach XX wieku, podawano że już tylko 1,5 miliona osób. Obecnie, że zginęło około 1 miliona osób. Jak tak dalej pójdzie, to masoni poinformują, że tam nikt nie zginął. Mało tego, germańcy mówią, że to był Polski obóz koncentracyjny. Dlatego jest tak ważna nauka historii w szkołach. Do wyzwolenia doczekało zaledwie 200 000 osób.

W 1954 roku, Dwory Pierwsze włączono w granice Oświęcimia. Dwory były związane z majątkiem rodu Hallerów. Jest tutaj zespół parkowy z kaplicą rodu Hallerów, ulica Zwycięstwa. Z tego rodu pochodzi generał Józef Haller, dowódca Błękitnej Armii, Polski bohater walki o niepodległość Rzeczypospolitej Polski. Park krajobrazowy z kaplicą – mauzoleum rodu Hallerów zlokalizowany jest na obszarze dawnej wsi Dwory, obecnie dzielnicy miasta Oświęcim. Historyczny układ kompozycyjny parku zachowany jest w pierwotnych granicach zabudowy dworskiej i tworzy spójną całość, pomimo późniejszych zmian. Obecnie park przecina ulica Zwycięstwa. Na polach majątku germańcy zbudowali zakłady chemiczne.

Z polskiego punktu widzenia, Oświęcim to piękne Polskie miasto, z ładnym rynkiem, zamkiem w którym mieści się piękne muzeum historyczne, a także wieża widokowa. Oświęcim to jest 125 lat działaności OO Salezjanów z ich Zespołem Szkół Salezjańskich oraz monumentalnym kościołem; Sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych.

Obecnie Oświęcim znajduje się w województwie małopolskim i jest silnie związany z tradycją Małopolski, zarówno w sensie administracyjnym, jak i kulturowym. Pociągiem SKA2 (Szybka Kolej Aglomeracyjna), w czasie 80 minut można dojechać z Oświęcimia do centrum Krakowa.

Miejscowość Dwory w granice Oświęcimia została włączona 1954 roku. Na terenie dzielnicy mieszka około 2 500 osób. Dzielnica leży na prawym brzegu rzeki Wisła, w północno-wschodniej części miasta. Na terenie dzielnicy znajduje się stacja kolejowa Dwory oraz stopień wodny wchodzący w skład Drogi Wodnej Górnej Wisły. Dwory leżą w gminie Oświęcim w zachodniej części województwa małopolskiego, na pograniczu trzech regionów gospodarczych: Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Aglomeracji Krakowskiej oraz Podbeskidzia, które obejmuje Bielsko Białą i okolice. Okolica obfituje w stawy i bagna, które nasycają powietrze wilgocią. Do tego Wisła, występuje co kilka lat z swojego łożyska, zalewając wodą grunty nadbrzeżne. W 70-latach XX wieku, przyjęto plan gospodarczy „Kaskada Wisły” i w jego ramach we Dworach wybudowano stopień wodny oraz pięciokilometrowy kanał.

Stacja Kolejowa Dwory.

Stacja Dwory leży na 57,375 km, LK Nr 94. Stacja Dwory została uruchomiona w 1884 roku, razem z uruchomieniem linii kolejowej Oświęcim – Podgórze (obecnie Kraków Płaszów). Obecnie (2024 rok) stacja Dwory znajduje się w granicach miasta Oświęcim, na osiedlu Dwory. Stacja Dwory obsługuje Zakłady Chemiczne Dwory w Monowicach, do których prowadzi zelektryfikowana, jednotorowa łącznica kolejowa Nr 886.

Na stacji zbudowano typowy dworzec w stylu austriackim. Jest to najmniejsza budowla tego typu, w austriackim katalogu. Budynek jest niepodpiwniczony, dwukondygnacyjnym z niezagospodarowanym poddaszem. Dworzec został zbudowany z czerwonej cegły. Budynek ma typowe detale architektoniczne; gzymsy, obramowania okien, ozdobne narożniki. Budowla jest trójosiowa. Front budynku, od strony podjazdu ma ryzalit. Budynek jest nakryty naczółkowym dachem. Na poziomie strychu elewacja jest wykonana z desek. Początkowo była na dachu dachówka ceramiczna, a obecnie jest blacha falista. Od strony torowiska, na ścianie jest przestrzenny napis DWORY, który miał neon. Na bocznych ścianach także są napisy DWORY. Obecnie (2024 rok) dworzec jest opuszczony i zabezpieczony przed dostępem osób postronnych. Jednak wymaga remontu. Jest degradacja tynku na ścianach, dachu, rynien, instalacji odgromowej, stolarki okiennej i drzwiowej.

Na stacji Dwory nie ma toalety. Podobno jeszcze w 2022 roku, był tu ustawiony ToyToy. Stacja jest na uboczu, dlatego często jest odwiedzana przez osoby niezainteresowane jazdą pociągiem. Około 2017 roku, droga prowadząca do stacji została wyasfaltowana.

Przejście na peron odbywa się przez kładkę dla pieszych. Kładka została zbudowana w 60-latach XX wieku. Kładka jest wyremontowana, a jej konstrukcja jest żelbetonowa. Jej nawierzchnia jest antypoślizgowa. Kładka ma oświetlenie i typowe dodatkowe osłony przed dotknięciem sieci trakcyjnej. Balustrady i poręcze zostały pomalowane na kolor niebieski. Dodatkowo jest przejście w poziomie torów dla służb i pasażerów na wózkach inwalidzkich.

Na stacji Dwory jest jeden peron wyspowy, dwukrawędziowy. Krawędź peronowa jest betonowa i pomalowana na kolor biały. Jest także żółta linia ostrzegawcza. Nawierzchnia peronu wykonana jest z szarych płytek chodnikowych. Peron ma długość 200 m. Wysokość peronu wynosi około 0,35 m od główki szyny. Na peronie są dwa krótkie zadaszenia, a pod nimi są ławki. Dodatkowo są gabloty z informacją kolejową, oświetlenie, system audio (ale pociągi nie są zapowiadane), kosze na śmieci. Oświetlenie składa się z ośmiu latarni, a na każdej latarni są dwie lampy. Latarnie są zabudowane na betonowych słupach.

Na stacji Dwory jest pięć torów przelotowych. Tor przy budynku dworca kiedyś był torem przy peronie jednokrawędziowym. Między torem pierwszy, a drugim (licząc od budynku dworca) było ogrodzenie, które uniemożliwiało przechodzenie pasażerów przez torowisko. Wszystkie tory są zelektryfikowane. Sieć trakcyjna jest zawieszona na słupach betonowych i stalowych.

Ostatnim pociągiem dalekobieżnym pasażerskim pokonującym całą linię Nr 94 w 2014 roku, był międzynarodowy pociąg InterRegio z Krakowa do Ostrawy w Czechach: Kraków – Skawina – Oświęcim – Czechowice Dziedzice – Zebrzydowice – Ostrawa. W okresie lipiec 2018 rok – lipiec 2019 rok, na stacji zatrzymywał się niedzielno-sobotnie pociągi LEO Express w relacji Kraków Główny – Praha hlavní nádraží. W ten sposób stacja kolejowa Dwory stała się stacją międzynarodową. Relacja została zlikwidowana z uwagi na zły stan torów LK Nr 94, a przez to bardzo długi czas podróży. W okresie 2017-2024, LK Nr 94 została wyremontowana. Na szlaku pojawiły się pociągi SKA2. W 2023 roku, stacja obsługiwała do 10 pasażerów w ciągu doby. Bilety można kupić w pociągu lub u drużyny konduktorskiej.

Ze stacji Dwory odchodzi krótka linia kolejowa Nr 886 do zakładów chemicznych; Dwory – Monowice. Długość LK Nr 886 Dwory – Zakłady Chemiczne Dwory, wynosi 2,890 km. Linia jest jednotorowa, zelektryfikowana prądem 3 kV. Na terenie zakładów chemicznych jest dodatkowo setki metrów wewnętrznych torów. Osobną stacją jest stacja towarowa; Dwory Zakłady Chemiczne, która leży w kierunku południowo-wschodnim od stacji Dwory. W stosunku do LK Nr 94, stacja jest umieszczona wyżej, na płaskowyżu, o przewyższeniu około 8 m. Na stacji są 22 tory. Do stacji przylega Terminal Kontenerowy Włosienica. W ramach stacji jest baza przewoźnika RAIL POLSKA. Zakłady chemiczne to obecnie SYNTHOS DWORY.

Linia kolejowa Nr 94 Kraków Płaszów – Oświęcim.

Linia kolejowa Nr 94 Kraków Płaszów – Oświęcim jest linią biegnącą południkowo. Linia ma długość 64,502 km, jest linią dwutorową i jest zelektryfikowana prądem 3 kV DC. W 1918 roku, linia została włączona do odrodzonej Polski. Linia została uruchomiona w 1884 roku. W dniu 1 sierpnia 1884 roku, pierwszy pociąg przejechał trasę Podgórze (miejsce historyczne, obecnie rejon byłych kamieniołomów) – Oświęcim. Od samego początku LK miała tory normalnej szerokości 1 435 mm. Infrastrukturę w postaci: dworców, wież wodnych, przejazdów kolejowo-drogowych; wykonano kilka lat później. W czasie wielkiej wojny światowej nastąpiła zmiana przebiegu toru w Krakowie w rejonie ulicy Lanckorońska. Tor przebiegał śladem obecnej ulicy Lanckorońska i miał duży spadek, dlatego należało ten odcinek przebudować. W 2017 roku, nastąpiła zmiana ilości torów z dwóch na jeden pomiędzy Kraków Płaszów – Kraków Bonarka, w związku z budową łącznicy Nr 624 oraz przebudową łącznicy Nr 603.

Elektryfikację szlaku wykonano w dwóch etapach; w dniu 30 października 1970 rok, na odcinku Kraków Płaszów – Spytkowice oraz w dniu 9 września 1971 roku, na odcinku Spytkowice – Oświęcim.

Historia zakładów chemicznych.

Obóz koncentracyjny Auschwitz to nie koniec barbarzyńskich zachowań germańców w Oświęcimiu. W czasie wojny rozbudowali oni fabrykę chemiczną, która należała do koncernu IG Farben i produkowano w niej Cyklon B, który służył do mordowania, gazowania ludzi. Z koncernem współpracowali lekarze prowadzący pseudomedyczne eksperymenty na więźniach obozów koncentracyjnych. Oficjalnie koncern IG Farben został zlikwidowany w 2012 roku, ale jego „know how”, przejęły inne firmy germańskie.

Warto przytoczyć historię zakładów chemicznych w Oświęcimiu, tym bardziej, że jest to dzieło wyższej rasy, czyli germańców. Początkiem tych zakładów w Oświęcimiu to był teren obozu koncentracyjnego Auschwitz III-Monowitz oraz IV-Monowitz. Obóz w Monowicach był jednym z pierwszych i jednocześnie największych podobozów KL Auschwitz. Z biegiem czasu podobozowi nadano status centrali podobozów tak zwanych przemysłowych. Historia jego powstania wiąże się z inicjatywą germańskiego koncernu chemicznego IG Farbenindustrie A.G. Chodziło o zbudowanie trzeciej dużej fabryki: kauczuku syntetycznego, paliw płynnych i gazów bojowych. Tym razem lokalizacja miała być możliwie daleko, poza zasięgiem alianckich samolotów bombowych. Wybór padł na zachodnia Małopolskę, która wcielona już do rajchu, była określana jako Wschodni Górny Śląsk. Było kilka lokalizacji. Ostatecznie, na przełomie 1940/1941, wybrano równinę położoną pomiędzy wschodnią częścią Oświęcimia, a wsiami Dwory i Monowice. Germańcy decyzję uzasadnili korzystnymi warunkami geologicznymi, dostępem do linii kolejowej, źródeł zaopatrzenia w wodę (rzeka Wisły) oraz złóż surowców: węgla kamiennego; kopalnie w Libiążu, Jawiszowicach i Jaworznie; kamieniołomy wapienia w Krzeszowice oraz soli kamiennej z Wieliczki. Fabryka miała wykorzystywać do pracy więźniów z pobliskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. W okresie luty – kwiecień 1941 roku, Polskich rolników wyrzucono z ich ziemi, bez odszkodowania i wygnano do generalnej guberni. Zburzono ich domy. Germańcy teren sprzedali firmie IG Farben, za bardzo niską cenę. W tym samym czasie, z miasta Oświęcim wywieziono wszystkich żydów do obozów w Sosnowcu i w Chrzanowie. Germańskie władze, domy żydów sprzedali firmie IG Farben, dla ich inżynierów i techników. Potem dyrekcja IG Farben zawarła porozumienie z komendantem obozu koncentracyjnego Auschwitz, na zatrudnienie więźniów. Germańcy z IG Farben płacili komendantowi obozu 3-4 marki z dniówkę pracy więźnia. Podsumowując wynik rozmów, jeden z dyrektorów IG Farben inżynier Otto Ambros w liście do kolegi napisał, że: „nasza nowa przyjaźń z SS jest bardzo owocna”. Ale głupi germańcy, drugi raz przegrali wielką wojnę światową. W okresie 1947-1948, odbył się tak zwany proces IG Farben. W ramach procesów norymberskich, przed Amerykańskim Trybunałem Wojskowym, stanęło 24 dyrektorów koncernu, a 13 z nich zostało skazanych na kary więzienia. Pamiętajmy, że wojska Amerykańskie bazują na terenie germani, nie po to aby ich bronić, ale żeby bronić Europę przed germańcami, aby nie wywołali trzeciej wojny światowej.

Po drugiej wojnie światowej, w dniu 1 września 1945 roku, fabryka została nazwana Fabryka Paliw Syntetycznych w Dworach. W 1946 roku, zmieniono nazwę na Państwowe Zakłady Syntezy Chemicznej w Dworach. W 1948 roku, fabryka otrzymała nazwę: Zakłady Syntezy Chemicznej w Dworach. W 1949 roku, nadano nazwę Zakłady Chemiczne – Przedsiębiorstwo Państwowe Wyodrębnione w Oświęcimiu. W czerwcu 1951 roku, zakłady przyjęły nazwę Zakłady Chemiczne „Oświęcim” w Oświęcimiu. W dniu 1 grudnia 1994 roku, fabryka została przekształcona w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, co było przygotowaniem do prywatyzacji. W dniu 12 września 1995 roku, 60% akcji Spółki wniesiono do Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. W 1997 roku, przyjęta została nazwa Firma Chemiczna Dwory Spółka Akcyjna. W dniu 23 października 2007 roku, Firma Chemiczna Dwory, zmieniła nazwę na Synthos Spółka Akcyjna. Przyjęcie nowej nazwy było efektem zmian organizacyjnych związanych z finalizacją procesu akwizycji czeskiej spółki Kaucuk Kralupy. Synthos Spółka Akcyjna jest jednym z największych Polskich przedsiębiorstw branży chemicznej. Działalność firmy koncentruje się na produktach: kauczuk, syntetyczny lateks, tworzywach styrenowe, winyle i kopolimery. Obecnie na terenie fabryki działa kilkanaście specjalistycznych spółek.

Opracował Karol Placha Hetman