Włoszczowa 2025-09-14

Stacja kolejowa Włoszczowa.

Włoszczowa to miasto w województwie świętokrzyskim, położone na zachód od Kielc. Miasto jest siedzibą powiatu włoszczowskiego i ważnym lokalnym ośrodkiem administracyjnym, gospodarczym oraz kulturalnym. Włoszczowa jest położona w historycznej Małopolsce. Geograficznie Włoszczowa leży na terenie Niecki Włoszczowskiej, otoczonej lasami i terenami rolniczymi.

Miasto ma długą historię. Pierwsza wzmianka o Włoszczowie pochodzi z 1154 roku. Wówczas Henryk Sandomierski przekazał miejscowość o nazwie Vloszcova, zakonowi Joannitów z Zagości. Pierwsze pisemne wzmianki o osadzie pochodzą z XV wieku, a prawa miejskie przyznano w 1539 roku, z nadania króla Zygmunta Starego. W mieście są pozostałości założeń obronnych z XVI wieku. Od XVI wieku, bardzo rozwinęło się rzemiosło, głównie sukiennictwo, przemysł drzewny i spożywczy. Jednocześnie rozwinął się handel. Miasto stało się lokalnym centrum gospodarczym, mimo braku dobrze rozwiniętej sieci drogowej. Kolej do Włoszczowej dotarła dopiero w 1911 roku. Rozwój miasta był hamowany przez zaborców, w czasie Polski Rozbiorowej. W XIX wieku, nastąpił rozwój przemysłu spożywczego, który był oparty na uprawianych tutaj zbożach. Obie wielkie wojny światowe wpłynęło na znaczną destrukcję miasta. Dopiero po 1945 roku, nastąpił spokojny i stabilny rozwój miasta. Kolej na trasie Kielce – Częstochowa,  bardzo dobrze wpłynęła na rozwój miasta. W okresie 1971-1977, została zbudowana Centralna Magistrala Kolejowa (CMK). Ale dopiero utworzenie osobowej stacji kolejowej na CMK dały impuls do dalszego rozwoju miasta. Miasto zyskało szybkie połączenie z największymi metropoliami Polski. W październiku 2006 roku, miasto uzyskało ekspresowe połączenie kolejowe z Warszawą i Krakowem. Decyzję tę podjęto na skutek osobistych zabiegów ówczesnego ministra Przemysława Gosiewskiego z Kancelarii Premiera RP, posła z tutejszego okręgu wyborczego, a także adwokata. W tym celu, przystosowano położoną na przebiegającej na zachód od miasta Centralnej Magistrali Kolejowej stację Włoszczowa Północ, do obsługi pociągów pasażerskich.

We Włoszczowej są zakłady obróbki aluminium, materiałów budowlanych oraz urządzeń elektrycznych. W 1969 roku, powstało największe włoszczowskie przedsiębiorstwo Zakład Stolarki Budowlanej Stolbud Włoszczowa. W 1980 roku, oddano do użytku nowy szpital, który jako jeden z pierwszych w Polsce, jeszcze w okresie PRL, otrzymał imię Jana Pawła II. Na terenie miasta funkcjonuje znana w całym kraju fabryka wyrobów mleczarskich; Spółdzielnia Mleczarska Włoszczowa.

W mieście znajdują się kilka zabytków sakralnych, które nadal pełnią swoją służebną rolę. W 1642 roku, miały tu miejsce Objawienia Maryjne. Układ urbanistyczny miasta pochodzi z XVI wieku. Budynek Szkoły Podstawowej Nr 1 został zbudowany w 1922 roku, a w czasie okupacji był germańskim lazaretem. Okoliczne lasy są świadkiem germańskich morderstw setek Polaków. Po wojnie postawiono pomnik pamięci ofiar pomordowanych przez germańców.

W dniu 31 grudnia 2024 roku, populacja Włoszczowej liczyła 9 467 osób. Do 1939 roku, blisko połowa mieszkańców była wyznania mojżeszowego. Powierzchnia miasta wynosi 30,30 km2. Nazwa „Włoszczowa” wywodzi się od staropolskiego imienia Włoszcz lub Włost. Początkowo określała mieszkańców osady, a nie samą miejscowość, co potwierdzają najstarsze zapisy z XIV i XV wieku, które odnoszą się do osób takich jak Piotr czy Jakusz. Prawidłowo nazwa miasta odmienia się przez przypadki rzeczownikowo, tak jak Częstochowa, z dopełniaczem: „Włoszczowy”, natomiast spotykana odmiana przymiotnikowa: „Włoszczowej” jest uważana za błędną.

Stacja kolejowa Włoszczowa.

Współrzędne geograficzne: 50.837 N, 20.014 E. Elewacja 245 m. Adres ulica Kolejowa 4, Włoszczowa. Stacji Włoszczowa nie należy milić ze stacją Włoszczowa Północ, która jest w tym samym mieście, ale na Centralnej Magistrali Kolejowej, a nie na LK Nr 61.

Stacja Włoszczowa powstała stosunkowo późno, bo została uruchomiona w dniu 26 lutego 1911 roku. Początkowo stacja miała nazwę Włoszczowa Herbska, dlatego, że linia kolejowa prowadziła z Kielc do Herb. Według klasyfikacji PKP stacja ma kategorię dworca lokalnego. Stacja obsługuje lokalny ruch pasażerski do Kielc i Częstochowy oraz dalekobieżny do Katowic i Lublina. W 2017 roku, stacja obsługiwała do 400 pasażerów w ciągu doby, a w 2022 roku, liczba ta wzrosła do 500 pasażerów w ciągu doby. W dniu 12 września 2025 roku, ze stacji Włoszczowa odjechało 40 pociągów osobowych. Można było pojechać do stacji: Busko-Zdrój, Częstochowa, Gliwice, Katowice, Kielce Główne, Lublin Główny, Łódź Fabryczna, Włoszczowa Północ, Wrocław Główny.

Stacja Włoszczowa leży na terenie lasów, które otaczają miejscowość Włoszczowa. Z północnej strony stacji Włoszczowa znajduje się osada Tartak Podlipie. Jest tutaj budynek administracyjny; Nadleśnictwo Włoszczowa. Na terenie osady jest czynny tartak, a także osiedle mieszkalne o nazwie Tartak. W kierunku zachodnim znajduje się fabryka Stolbud Włoszczowa. Kiedyś do fabryki prowadziła bocznica kolejowe ze stacji. Z zachodniej strony stacji jest przejazd kolejowy w ciągu DW Nr 742, ulica Jędrzejowska. W pobliżu jest także DW Nr 786. Na stacji Włoszczowa są dwa perony. Peron 1 jest jednokrawędziowy, który ma długość 200 m. Peron 2 jest wyspowy, dwukrawędziowy. Peron ma długość 395 m. Na obu peronach są wiaty przystankowe, ławki, tablice informacji kolejowej, kosze na śmieci, oświetlenie i system audio. Dojście na Peron 2 jest w poziomie torów. Nie ma tunelu lub kładki nad torami. Stacja ma stosunkowo dobrze rozbudowany układ torowy. Na stacji jest pięć torów przelotowych. Tor Nr 1 i Nr 2 przebiegają przy peronie wyspowym. Ruch kolejowy na stacji jest kierowany przez nastawnię „Wł” (zachodnia głowica) oraz „Wł1” (wschodnia głowica). Przy stacji znajduje się parking dla samochodów, parking dla rowerów oraz przystanek autobusowy. Całkowita długość stacji wynosi 1 500 m, a jej powierzchnia to 75 hektarów. Na terenie stacji znajduje się rampa załadowcza, plac składowy oraz magazyny.

Budynek dworca został uruchomiony w 1911 roku. Szczęśliwie dworzec przetrwał dwie wojny światowe, które oszczędziły stację. W 2014 roku, dworzec został wyremontowany. W budynku znajduje się poczekalnia, kasa biletowa (czynna okresowo), bezpłatna toaleta. Cała stacja jest dostępna dla osób na wózkach inwalidzkich. W pobliżu dworca, w kierunku wschodnim, w odległości około 100 m, znajduje się historyczna wieża wodna.

Linia kolejowa Nr 61 Kielce Główne – Fosowskie.

Linia kolejowa Nr 61 Kielce Główne – Fosowskie ma długość 177,300 km. Linia przebiega południkowo ze wschodu na zachód. Linia jest zelektryfikowana prądem 3 kV DC. Prędkość maksymalna wynosi 160 km/h. Linia jest dwutorowa.

Linia powstawała etapami i początkowo należała do zaboru moskiewskiego i zaboru pruskiego. Linia powstała jako Kolej Herbsko-Kielecka, chociaż nazwa ta nie ma historycznego uzasadnienia, dlatego że linia łączyła Kielce z Lublińcem, przez stacje: Włoszczowa, Koniecpol, Częstochowa, Herby. Nie powstało żadne towarzystwo, ani spółka o nazwie Herbsko-Kielecka. Poszczególne odcinki mają różną genezę, różnych inwestorów, a nawet różny rozstaw torów: wąskotorowe, normalne i szerokotorowe. Linia miała poprowadzić ruch towarowo-osobowy od Częstochowy (Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej) w kierunku zachodnim do prusaków. Od 1854 roku, początkowo brano pod uwagę połączenie Granica – Mysłowice, a także Częstochowa – Herby Pruskie. Wygrała tańsza opcja; Granica (Maczki) – Mysłowice. Ale druga propozycja miała także duże poparcie. Pozwalała na znaczne skrócenie szlaku z Warszawy do Lublińca, Opola i Wrocławia. Ale ta inwestycja była blokowana przez moskiewski carat. Jednak udziałowcy pruscy w Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, wyłożyli własne fundusze na budowę linii Herby – Częstochowa. Akcjonariusze ci byli także akcjonariuszami w pruskiej Kolei Prawoodrzańskiej. W 1867 roku, ci akcjonariusze złożyli wniosek na budowę tej linii. Dodatkowo akcjonariusze obiecali przejęcie całego ruchu towarowego pomiędzy Królestwem Polskim i prusakami. Kiedy linia powstała okazało się, że Towarzystwo Kolei Prawoodrzańskiej, podwoiło swoje zyski. W tym czasie (1859 roku), powstało także połączenie przez stacje Ząbkowice i Szopienice.

Uzyskanie zgody moskiewskiego cara spowodowało, że w dniu 16 czerwca 1869 roku, na walnym zgromadzeniu uchwalono uchwałę, o rozpoczęciu budowy linii Częstochowa – Herby. Nie podano terminu zakończenia budowy, a to dlatego, że według prawa, po 30 latach linia zostanie wykupiona przez moskali.

W dniu 1 grudnia 1891 roku, zbudowano odcinek  Lubliniec – Herby Pruskie. W 1903 roku, zbudowano odcinek wąskotorowy Herby Ruskie – Częstochowa. W dniu 10 października 1894 roku, otwarto odcinek Lubliniec – Fosowskie. W 1905 roku, prusacy zbudowali odcinek Herby Pruskie – Herby Ruskie, z normalnym torem. W 1911 roku, zbudowano odcinek Częstochowa Stradom – Kielce, z torem szerokim. W tym samym czasie, odcinek Częstochowa Stradom – Herby Ruskie, przekuto na tor szeroki. Warto wspomnieć, że początkowo linia Częstochowa – Kielce miała przebiegać przez Olsztyn obok Częstochowy oraz Złoty Potok obok miejscowości Janów. Prace zamierzano zakończyć w 1910 roku. Ostatecznie cały odcinek moskiewski Herby – Kielce, został uruchomiony w dniu 26 lutego 1911 roku.

Kiedy wybuchła wielka wojna światowa i nastąpiło przesilenie na froncie i moskale zaczęli się cofać, prusacy przekuwali tory z szerokich na normalne. Po wielkiej wojnie światowej i odrodzeniu Rzeczypospolitej Polski linia kolejowa od Kielc do Lublińca włącznie, trafiła pod zarząd PKP. Z Lublińca wychodziły trzy linie kolejowe do: Kluczborka, Opola i Pyskowic, które po około 10 km trafiały na granice z germańcami. Wojna celna spowodowała, że ruch na tych liniach całkowicie zamarł. 

Elektryfikacja. W dniu 27 listopada 1965 roku, został zelektryfikowany odcinek Częstochowa Stradom – Liswarta. W dniu 29 kwietnia 1967 roku, zelektryfikowano odcinek Kielce – Kielce Herbskie. W dniu 26 stycznia 1973 roku, zelektryfikowano odcinki Liswarta – Lubliniec oraz w dniu 29 grudnia 1973 roku, Koniecpol – Częstochowa Stradom. W dniu 4 grudnia 1974 roku, zelektryfikowano odcinek Kielce Herbskie – Koniecpol. W dniu 18 grudnia 1976 roku, zelektryfikowano odcinek Lubliniec – Fosowskie.

Do ostatniego remontu szlaku przygotowywano się już od 2010 roku. W maju 2012 roku, ogłoszono przetarg na remont odcinka Koniecpol – Turów (74,887 – 99,679 km). Przetarg rozstrzygnięto w sierpniu 2012 roku. W połowie stycznia 2013 roku, ogłoszono przetarg na pozostałe prace na odcinku Częstochowa – Koniecpol. Na remont przeznaczono 136,1 miliona złotych. Kontrakt podpisano w połowie kwietnia 2013 roku. W ramach remontu wymieniono 40 km torów razem z podtorzem. Przebudowano 33 przejazdy kolejowo-drogowe. Wyremontowano 27 obiektów inżynieryjnych; mostów i przepustów. Wymieniono urządzenia sterowania ruchem, sieć trakcyjną, perony na stacjach i przystankach, razem z oświetleniem. 

W maju 2012 roku, ogłoszono przetarg na remont odcinka Częstochowa – Fosowskie. W dniu 25 marca 2013 roku, podpisano kontrakt z Przedsiębiorstwem Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie. Wartość umowy wyniosła 323,49 mln złotych. 

Dodatkowo wykonano remont na szlaku Lubliniec – Opole Główne, który obejmuje LK Nr 61 i LK Nr 144. Prace wyceniono na 109 milionów złotych. Umowę podpisano w dniu 1 lutego 2013 roku. Prace ukończono w dniu 28 listopada 2014 roku. Zakres prac obejmował; wymianę 31 km torów, remont 25 przejazdów kolejowo-drogowych, wyremontowano 24 mosty i przepusty. Prace ostatecznie ukończono w dniu 18 sierpnia 2014 roku. 

Obecnie (2025 rok) na całym przebiegu linia jest dwutorowa i zelektryfikowana. W 2007 roku, został wyremontowany odcinek Częstochowa Gnaszyn – Jawornica (przedmieścia Lublińca). Remont pozwolił na podniesienie prędkości biegu pociągów do 120 km/h. Szlak Kielce – Herby – Lubliniec ma duże znaczenie zarówno dla ruchu towarowego jak i osobowego. Największe obciążenie jest na odcinku od Częstochowy w kierunku zachodnim.

Opracował Karol Placha Hetman