Dąbrowa Górnicza Ząbkowice 2025-08-06

Stacja kolejowa Dąbrowa Górnicza Ząbkowice.

Dąbrowa Górnicza.

Dąbrowa Górnicza jest to miasto w Polsce, w województwie śląskim, na prawach powiatu. Miejscowość prawa miejskie otrzymała w 1916 roku. Obecnie (2024 rok) populacja miasta wynosi 112 876 mieszkańców. Elewacja miasta wynosi 258-390 m. Powierzchnia miasta 188,73 km2, co daje mu 11 pozycję w Polsce i wyprzedza nawet Katowice. Geograficznie miasto leży na Wyżynie Śląskiej, a historycznie jest to Zachodnia Małopolska. Miasto ulokowane jest na wschodnim krańcu Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Na terenie miasta znajduje się wiele terenów zielonych, które sprzyjają oczyszczaniu powietrza i korzystnie wpływają na zdrowie i samopoczucie mieszkańców. Minęły już czasy, kiedy Zagłębie Dąbrowskie i Górny Śląsk uważano za najbardziej zanieczyszczone tereny Polski. Na terenie miasta są lasy: Trzebiesławickie, Bienia i Błędowskie, oraz są zbiorniki wodne: Pogoria I, Pogoria II, Pogoria III, Kuźnica Warężyńska.

Pierwsze osady powstały tutaj w XII wieku. Większość tych terenów należała do biskupów krakowskich oraz książąt siewierskich. Mieszkańcy trudnili się łowiectwem, hodowlą ryb i zwierząt domowych, wyrębem lasów i uprawą pól. Z powodów historycznych, Dąbrowa Górnicza jest podzielona na 18 historycznych i zwyczajowych obszarów, które wykształciły się głównie z powodu rozwoju przemysłu i transportu. Nie wykształcił się tutaj typowy organizm miejski i nadal poszczególne dzielnice się zmieniają. Jedne tracą na znaczeniu, a inne odgrywają coraz większą rolę. Miasto powstało w wyniku łączenia się poszczególnych osad, które fundowane były z powodu rozwoju przemysłu. 

Po raz pierwszy nazwa Dąbrowa pojawiła się w dokumentach w 1655 roku. Zachowały się księgi parafialne kościoła Świętej Trójcy w Będzinie. Nazwa wywodzi się od lasu Dąbrowa. W XVII wieku, używano także nazwy Koniecpolska Wola, która pochodzi od nazwiska Zygmunta Stefana Koniecpolskiego, starosty będzińskiego. To on zezwolił migrującym chłopom z Małopolski na osadnictwo. Tereny te miały swoistą autonomię. Należały do Rzeczypospolitej, ale przyjmowały wpływy Galicji i Pruskiego Śląska. Według spisu ludności diecezji krakowskiej z 1787 roku, osada liczyła 184 mieszkańców. Osada o nazwie Stara Dąbrowa była najważniejsza, bo leżała na trakcie drogowym Kraków – Śląsk. We wsi tej znajdowała się karczma starościńska, kuźnia, studnia i kaplica. W pobliskich lasach wytwarzano węgiel drzewny, potrzebny przy produkcji żelaza i innych metali. W 1795 roku, w wyniku III rozbioru Polski, Dąbrowa została włączona do Prus, jako fragment Nowego Śląska. Już w połowie XVIII wieku, odkryto tutaj złoża węgla kamiennego oraz rudy różnych metali. Jak się później okazało, odkryto tutaj najgrubszy pokład węgla kamiennego, który nazwano redeński. Pokład miał grubość około 20 m. W Dąbrowie była tak zwana wychodnia na powierzchnię. Uruchomienie pierwszych kopalni węgla kamiennego spowodowało napływ ludności, która była zatrudniana do pracy górniczej. Pierwsza kopalnia węgla kamiennego była kopalnią odkrywkową i została fundowana przez hrabiego Fryderyka Wilhelma Redena, dlatego została nazwana Kopalnia Reden. Było to w 1796 roku. W 1806 roku, obok kopalni powstała pierwsza kolonia robotnicza w tym rejonie.   

W kolejnych dziesięcioleciach powstały miedzy innymi kopalnie: „Flora”, „Klimontów”, „Koszelew”, „Paryż”. Wydobycie węgla kamiennego przyciągnęło inwestorów i robotników. W 1834 roku, fundowano zakład Huta Bankowa; jedna z najstarszych i najważniejszych hut żelaza w regionie i obok Huty Królewskiej, były to najważniejsze zakłady w Polsce. W Hucie Bankowa produkowano między innymi szyny kolejowe. 

W wyniku wojen napoleońskich, Dąbrowa Górnicza, już jako Zagłębie Dąbrowskie, znalazło się w granicach Księstwa Warszawskiego, a w wyniku klęski Napoleona trafiły pod władzę carską, w ramach Królestwa Polskiego. Odkryto kolejne pokłady węgla kamiennego i fundowano następne kopalnie. Powstała huta cynku „Konstanty”. W 1914 roku, Dąbrowa liczyła 30 000 mieszkańców. Miasto konkurowało z sąsiednim Sosnowcem.  W 1916 roku, miejscowość otrzymał status miasta i dodatkowy człon w nazwie; Górnicza. Był to czas wielkiej wojny światowej i okupacji germańsko-austro-węgierskiej, po wyparciu moskali. W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku, fundowano; koksownie, walcownie, fabryki konstrukcji stalowych, fabryki narzędzi i materiałów budowlanych. W czasie okupacji germańskiej (1939-1945), cały przemysł Zagłębia Dąbrowskiego przekształcono na potrzeby produkcji wojennej. Infrastruktura drogowa i kolejowa została dostosowana do potrzeb wojennych. Pod koniec wojny, zarówno germańcy jak i moskale, zniszczyli lub rozkradli maszyny i urządzenia przemysłowe.

Ogromny wpływ na miasto było zbudowanie największego w Europie Kombinatu Metalurgicznego Huta Katowice. Zakład został zbudowany w okresie 1972-1976. W 1977 roku, miasto Ząbkowice zostało przyłączone do Dąbrowy Górniczej. W tym czasie, nastąpiły także inne połączenia dzielnic, osiedli i miast. W 1982 roku, Dąbrowa Górnicza miała największą populację w historii; 152 373 mieszkańców. W 70-latach XX wieku, rozpoczęto proces konsolidacji kopalń i likwidacji ścian o małej grubości złoża.

W 90-latach XX wieku, rozleciał się blok krajów socjalistycznych. Przemysł ciężki stracił na znaczeniu i zerwały się dotychczasowe łańcuchy handlowe. Przemysł w Dąbrowie Górniczej musiał ulec przekształceniu. Po 1989 roku, nastąpiła likwidacja części zakładów; starych kopalń i starych zakładów towarzyszących. Dla mieszkańców tworzono tereny rekreacyjne nad zbiornikami wodnymi. Tereny byłych składowisk poddano procesowi zalesiania.

W 1996 roku, powstała Specjalna Strefa Ekonomiczna Sosnowiecko-Dąbrowska. W ciągu 10 lat wydano 1 500 zezwoleń na budowę obiektów przemysłowych. Obecnie (2025 rok) w Dąbrowie Górniczej znajdują się dwie huty; ArcelorMittal Poland była Huta Katowice oraz huta Grupy Alchemia była Huta Bankowa. Obecnie Huta Bankowa funkcjonuje jako Celsa Huta Bankowa Sp. z o.o. i należy do hiszpańskiej grupy CELSA Group. Zakład specjalizuje się w produktach walcowanych. Zakład funkcjonuje nieprzerwanie od 1834 roku. Z innych zakładów produkcyjnych należy wymienić: Koksownia Przyjaźń (druga co do wielkości koksowania w Polsce). Z branży motoryzacyjnej, są to między innymi; Brembo Poland, NGK Ceramics Polska, Ficomirrors Polska oraz Mecacontrol Polska. Jest także wiele innych, mniejszych zakładów produkcyjnych.

Przez miasto przebiega DW Nr 910. W pobliżu są drogi komunikacyjne: autostrada S1, DK Nr 86, DK Nr 94, DW Nr 760, DW Nr 796, DW Nr 910. Na terenie miasta jest komunikacja autobusowa oraz tramwajowa. W kierunku północnym, w odległości 29 km, znajduje się Międzynarodowy Port Lotniczy Katowice.

Stacje i przystanki osobowe na terenie Dąbrowy Górniczej.

W mieście Dąbrowa Górnicza znajduje się aż 8 stacji kolejowych.

PKP Dąbrowa Górnicza. 

Stacja Dąbrowa Górnicza to jest inna stacja niż Dąbrowa Górnicza Ząbkowice. Na stacji Dąbrowa Górnicza, ostatnio wyremontowano układ torowy, perony, a także dworzec. Dworzec odzyskał swój dawny wygląd. 

Linie kolejowe: 

LK Nr 1 Warszawa – Częstochowa – Katowice (historyczna trasa Warszawsko-Wiedeńska, 1847 rok). W 1848 roku, uruchomiono ostatni odcinek Wiedenki, na trasie Ząbkowice – Granica (Maczki). 

LK Nr 62 Kielce – Katowice (historyczna trasa Iwanogrodzko – Dąbrowska, 1885 rok). 

LK Nr 133 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków. Jest to linia dwutorowa, zelektryfikowana, o długości 70,779 km. Odcinek Jaworzno Szczakowa – Kraków Główny wchodzi w skład międzynarodowej linii kolejowej E 30.

LK Nr 160 i LK Nr 186 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Zawiercie. Obecnie są to linie jednotorowe, zelektryfikowane, o długości 16,667 km oraz 16,867 km i biegną równolegle z LK Nr 1. 

LK Nr 183 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Będzin Łagisza. Linia jednotorowa, niezelektryfikowana, długość 9,901 km. W przeszłości istniała linia kolejowa Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Piekary Śląskie – Tarnowskie Góry. Tory tej trasy przebiegały przez Będzin Łagiszę, Psary Gródków, Będzin Grodziec i Wojkowice. Istniała jeszcze jedna stacja kolejowa Dąbrowa Górnicza Piekło. Pociągi osobowe kursowały na tym szlaku do 1982 roku. Linię zlikwidowano w 1993 roku. Rozebrani most kolejowy na rzece Brynica, koło Piekar Śląskich. Do 2005 roku, większość torów rozebrano. Do chwili obecnej (2025 roku) na odcinku Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Będzin Grodziec, kursuję pociągi towarowe. 

Od 1885 roku, nastąpiła rozbudowa bocznic kolejowych do kopalń, hut i innych zakładów produkcyjnych. W wyniku rozbudowy układu torowego powstał duży węzeł kolejowy w Ząbkowicach, dzisiejsza dzielnica Dąbrowy Górniczej, gdzie krzyżowały się szlaki z Warszawy, Częstochowy, Katowic i Kielc. Systematycznie rozbudowywano infrastrukturę przeładunkową; place składowe, magazyny, rampy, stacje towarowe, dźwigi i suwnice. Dobudowywano kolejne tory na stacjach towarowych i wydłużano je dla pomieszczenia dłuższych składów towarowych. Budowano nowe nastawnie, wieże wodne, place (zasieki) węglowe i górki rozrządowe. Powstały nowe lokomotywownie i zakłady remontowe wagonów towarowych. 

Po drugiej wojnie światowej, w początkowym okresie, należało odbudować zniszczone szlaki, urządzenia sterowania ruchem kolejowym i uzupełnić braki w taborze. 

W 1972 roku, zbudowano linie kolejową na trasie: Dąbrowa Górnicza – Huta Katowice. Do 2005 roku, większość torów na tym szlaku rozebrano. 

Pociągi osobowe zatrzymują się głównie na stacjach Dąbrowa Górnicza oraz Dąbrowa Górnicza Ząbkowice. Na pozostałych stacjach i przystankach zatrzymują się osobowe pociągi regionalne. 

W pobliżu Dąbrowy Górniczej znajduje się stacja towarowa; terminal przeładunkowy Sławków. Stacja towarowa Sławków został uruchomiony w 1979 roku. To w Sławkowie jest początek i koniec LHS, czyli Linii Hutniczej Szerokotorowej, poprzednio Linii Hutniczo-Siarkowej. Szlak ma rozstaw szyn 1520 mm, czyli rozstaw państwa moskiewskiego. Obecnie Polski odcinek szlaku kończy się na granicy z Ukrainą. Szlak jest wykorzystywany w ruchu towarowym. Szlak był wykorzystywany w pierwszych miesiącach wojny na Ukrainie (2022 rok), dla ewakuacji ludności. Większość uciekinierów wysiadła na stacji Olkusz. 

Elektryfikacja kolejowa w Zagłębiu Dąbrowskim ruszyła w 50-latach XX wieku. Konkretne decyzje podjęto już w 1948 roku, o elektryfikacji strategicznej trasy Warszawa – Sosnowiec – Katowice, a pierwszy zelektryfikowany odcinek Gliwice – Katowice – Sosnowiec Główny – Łazy oddano do eksploatacji w dniu 1 czerwca 1957 roku. Najbardziej popularną lokomotywą elektryczną stała się lokomotywa PaFaWag ET21, którą produkowano w okresie 1957-1971. Zbudowano 726 lokomotyw. 658 lokomotyw pracowało w PKP, a pozostałe trafiły do przedsiębiorstw przemysłowych, na przykład górnictwa, jako typ 3E/3E‑1.

Stacja kolejowa Dąbrowa Górnicza Ząbkowice.

Współrzędne geograficzne: 50.366N 19.264E. Elewacja 298 m. Adres: ulica Dworcowa 11, 42‑520 Dąbrowa Górnicza. W pobliżu stacji przebiega DW Nr 796, ulica Armii Krajowej.

Stacja kolejowa Dąbrowa Górnicza Ząbkowice została uruchomiona w 1847 roku i należała do Kolei Warszawsko‑Wiedeńskiej. Od samego początku stacja obsługuje ruch osobowy i towarowy. Obecnie stacja znajduje się na 293,000 km LK Nr 1. Przez stację przebiega 7 torów.

Ostatnia modernizacja stacji została przeprowadzona w okresie 2017-2018. W tym okresie, zlikwidowano kładkę nad torami. Zbudowano tunel dla pasażerów, osób na wózkach i rowerzystów. Rowerzyści mogą bez schodzenia z roweru przejechać z jednej strony stacji na drugą. Aby się dostać do peron, trzeba skorzystać z windy.

Budynek stacji otwarto w dniu 13 grudnia 1847 roku. Budynek dworca jest wyłączony z eksploatacji i czeka na remont. Kasa biletowa działała do listopada 2011 roku. Była to ostatnia kasa kolejowa w Dąbrowie Górniczej, która została zamknięta. Dla pasażerów są automaty biletowe Kolei Śląskich. Budynek dworca jest wpisany do ewidencji zabytków pod numerem A/706/2020, w dniu 1 października 2020 roku. Początkowo budynek był 9-osiowy i składał się z dwóch brył. Nieco później dobudowano drugie skrzydło i budynek stał się symetryczny, 12-osiowy. Budynek jest dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony. Został zbudowany z czerwonej cegły, którą pomalowano. Detale architektoniczne dodają elegancji budowli. Niektóre cegły ułożono w formie ornamentów i szlaczków. Całość przykryta jest trzema dwuspadowymi dachami (część środkowa i dwa skrzydła), o małym kącie spadku. Cały plac dworcowy, z przyległymi budynkami, stanowi spójną całość. Z jednej i drugiej strony stacji są parkingi dla samochodów osobowych i rowerów; przy ulicy Dworcowej i ulicy Marii Dąbrowskiej.

Przy peronie 1, oprócz dworca znajduje się budynek dawnej restauracji, a obecnie jest to budynek mieszkalny. Często budynek ten jest mylony z dworcem. Peron 1 jest jednokrawędziowy, jest przy budynku dworca i ma długość 187 m.

Na peronie 2 znajduje się historyczna metalowa, nitowana wiata. Filary podtrzymujące zadaszenie wykonano jako kolumny Jońskie. Łamany dach wykonany jest z trapezowej blachy. Wiata ma długość 120 m. Peron 2 jest dwukrawędziowy i ma długość 267 m. Przy peronie 2 przebiega tor 1 i tor 2. Peron 3 jest dwukrawędziowy, ma długość 267 m, tak jak peron 2, ale jest znacznie węższy. Na peronie 3 jest krótka wiata o długości 35 m.

W ciągu doby stacja obsługuje do 1 000 pasażerów. Ze stacji w ciągu doby odjeżdża 46 pociągów. 20 pociągów jest obsługiwane przez przewoźnika Koleje Śląskie. Przewoźnicy to: Koleje Śląskie, InterCity, TLK, PolRegio. Można było pojechać do stacji: Bohumin, Kraków Główny, Poznań Główny, Katowice, Szczecin Główny, Gdynia Główna, Zakopane, Białystok, Kołobrzeg, Świnoujście, Warszawa Centralna, Kielce, Częstochowa, Piotrków Trybunalski.

Opracował Karol Placha Hetman